Hooghalen, 1 oktober 2010

Sam Noach vertrekt
Unieke foto's in Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Sam Noach vertrekt. In april 1942 krijgt hij het bericht zich voor keuring te melden bij de Joodse Raad in Amsterdam. De 59-jarige textielhandelaar is geselecteerd voor arbeid in werkverruimingskampen in de noordelijke provincies. Noach geeft gehoor aan zijn oproep. Terwijl hij op het dakterras in zijn woning in Deventer zijn spullen pakt, laat hij zich vastleggen door de camera. Welk uniek beeldmateriaal dit oplevert, is vanaf 1 oktober te zien in Herinneringscentrum Kamp Westerbork.

De verzameling betreft slechts vier foto's, maar nooit eerder is te zien geweest hoe welgemoed een Joodse man zich gereed maakt om de dwangmaatregelen van de nazi's op te volgen. Begin 1942 worden Joodse mannen uit het hele land als dwangarbeider ingezet bij ontginningswerkzaamheden voor de Heidemij. Zwaar werk, waar velen van hen niet bekend mee zijn. Ook Sam Noach niet. Zelfs poserend in een overall, voorzien van een davidster, heeft de Joodse vijftiger niets van een arbeider. Het vreemde glimlachje rond zijn mond in de volgende foto, waarin hij in burgerkleding een koffer vasthoudt, lijkt te verraden dat hij deze mening deelt.

In de laatste foto poseert Sam met zijn vrouw Betje. Voor het laatst, wat beide uiteraard niet weten, zo toont ook hun expressie. Nadat Sam zijn huis in de Deventer Nieuwstraat verlaat, komt hij terecht in werkkamp Hummelo. Eind september beslissen de Duitse autoriteiten tot opheffing van de Joodse werkkampen. Met hun familieleden worden de nog aanwezige Joodse dwangarbeiders op 2 oktober 1942 afgevoerd naar kamp Westerbork.

Ook Sam Noach. Zonder zijn vrouw Betje, die ondergedoken zit. Op 23 oktober 1942 wordt de Deventenaar op transport gezet naar Auschwitz. Direct na zijn aankomst drie dagen later, wordt de dwangarbeider vermoord in de gaskamer. Ongeschikt om te werken.

Hooghalen, 1 oktober 2010

Verhalen van kamp Westerbork
Oktobermaand Kindermaand in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Oktober is aangebroken! En dat betekent dat heel Drenthe, Groningen en delen van Friesland en Noord-Holland in het teken staan van de Oktobermaand Kindermaand. Een maand lang organiseren diverse organisaties en instellingen kinderactiviteiten. Ook bij het Herinneringscentrum Kamp Westerbork kan de jeugd tijdens de oktoberweekeinden haar hart ophalen. Voor kinderen van 8 t/m 12 jaar staat er een serie spannende activiteiten op het programma, waaraan zij gratis kunnen deelnemen.

Het verhaal van Leo Meijer
Naast het organiseren van een leuke kindermiddag, hebben de activiteiten van Herinneringscentrum Kamp Westerbork ook een educatief karakter, waarbij aandacht is voor het persoonlijk verhaal: verhalen van kamp Westerbork. Bijvoorbeeld dat van Leo Meijer, die 7 jaar oud was toen hij met zijn ouders in kamp Westerbork aankwam. Wat gebeurde er met het Joodse jongetje uit Zwijndrecht? Met behulp van een routeboekje volgen kinderen op zaterdag 2 en zondag 10 oktober zijn verhaal in het museum en op het voormalig kampterrein, tussen 13.00 en 17.00 uur.

De ontsnapping
En wat is er gebeurd met Sonja, Eddy en Simon, die na een kort verblijf in het kamp wisten te ontsnappen? Onder leiding van een gids ontdekken kinderen hoe ze hierin zijn geslaagd. Op zondag 3 oktober wordt om 13.30 uur bij de ingang van het kampterrein verzameld om hun ontsnappingsroute te volgen.

Sporen van kamp Westerbork
Wie goed kijkt ziet vandaag de dag nog altijd sporen van kamp Westerbork. Met de hulp van een echte fotograaf worden ze op zondag 17 oktober ontdekt en op bijzondere wijze gefotografeerd door kinderen. Vanaf 14.00 uur zijn de jonge fotografen welkom om het voormalig kampterrein voor de lens te nemen.

Verhalenkistje Anne Frank
Tijdens de oorlog zaten duizenden kinderen gevangen in kamp Westerbork. Ook Anne Frank. Zaterdag 23 en zondag 24 oktober staat in het teken van een knutselmiddag. Met een inloop van 13.00 tot 16.30 uur maken jonge deelnemers hun eigen Anne Frank Verhalenkistje in het Herinneringscentrum.

Ooggetuige
Zoals gebruikelijk bij elke laatste zondag van de maand, sluit het Herinneringscentrum Kamp Westerbork ook oktober af met een ooggetuigenlezing. Hoe was het om opgesloten te zitten in kamp Westerbork? Speciaal voor kinderen vertelt een overlevende op 31 oktober wat hij ruim 65 jaar geleden meemaakte.

Het Herinneringscentrum Kamp Westerbork maakt van de Oktobermaand Kindermaand een boeiende belevenis, die niet alleen spannend is, maar ook erg leerzaam. Meer informatie over het Herinneringscentrum, haar activiteiten en aanvangstijden is te vinden op http://www.kampwesterbork.nl.

Hooghalen, 15 oktober 2010

Door het oog van de naald
Hoe lef en geluk Jules Schelvis redden

Na een kort verblijf in Kamp Westerbork werd Jules Schelvis in juni 1943 met zijn vrouw Rachel op transport gesteld naar Sobibor. Hij behoort tot de weinigen die het hebben overleefd en kunnen navertellen. Zondag 17 oktober om 14.00 uur vertelt hij erover tijdens de ooggetuigenlezing in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork.

Jules Schelvis ziet op 7 januari 1921 het levenslicht. In Amsterdam groeit hij op in een Joods gezin dat zich nauwelijks bezighoudt met het Jodendom. Voor de Duitse bezetter blijkt dat niet relevant, als Schelvis in 1943 op 21-jarige leeftijd wordt opgepakt tijdens een razzia. Na een kort verblijf van zes dagen in Kamp Westerbork, wordt hij met zijn vrouw Rachel en een groot deel van haar familie gedeporteerd naar Sobibor.

‘We zagen een paar barakken met gordijntjes voor ramen’, herinnert Schelvis zijn aankomst. ‘Wat een vriendelijk kamp, dachten we. Dit houden we wel uit.’ Al gauw blijken de onderkomens van de SS’ers te zijn. Voor de arriverende joden zijn barakken niet nodig. Vrijwel iedereen die immers aankwam in Sobibor, werd op de dag van aankomst vergast en verbrand.

Een wonder zorgt ervoor dat Schelvis zich aan dit noodlot kan onttrekken. Direct na aankomst worden van alle gedeporteerden 80 mannen geselecteerd in een aparte rij. Zonder te weten waarom, voelt Schelvis dat het van wezenlijk belang is tot deze groep te behoren. Met opgestoken hand wendt hij zich tot een SS’er. In zijn beste Duits vraagt de Amsterdammer toestemming zich bij de 80 te voegen. De Duitser stemt in en Schelvis is 81.

Hij kruipt door het oog van de naald. Weliswaar zijn de twee jaren die volgen als dwangarbeider in zeven naziconcentratiekampen een martelgang, maar Jules Schelvis weet te overleven. In tegenstelling tot zijn vrouw en schoonfamilie, die op de dag van aankomst rechtstreeks naar de gaskamers werden gedwongen. Ook een groot deel van zijn eigen familie wordt in vernietigingskampen elders omgebracht. Van het totaal van 34.313 Nederlandse Joden dat in Sobibor aankwam, blijkt Jules Schelvis tot het onwaarschijnlijk kleine aantal van 18 te behoren, dat terugkeerde.

Hooghalen, 27 oktober 2010

Dubbele lezing kleurt afsluiting Oktobermaand Kindermaand
Verhalen van Joodse onderduikers in Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Het Herinneringscentrum Kamp Westerbork sluit de Oktobermaand Kindermaand af met twee lezingen. Op 31 oktober om 14.00 uur lichten auteurs Marcel Prins en Peter Henk Steenhuis toe hoe hun boek Andere Achterhuizen tot stand kwam. Jack Eljon, één van de vijftien onderduikers wier verhalen in het boek de revue passeren, is te gast om zelf zijn persoonlijk verhaal te vertellen. Eveneens om 14.00 uur neemt elders in het centrum Lida Prins-Van der Kar het woord. Ter afsluiting van de Oktobermaand Kindermaand legt zij aan kinderen uit hoe ze als jong onderduikstertje de oorlog heeft beleefd.

‘Nu is het menens’
Wie spreekt over onderduiken tijdens de oorlog, spreekt over Anne Frank. Maar wat gebeurde er met de duizenden andere Joden die zich tijdens de bezetting voor de nazi’s verstopten? Zoals Jack Eljon (1937). Omdat vader Eljon al sinds 1938 in het antisemitische nazi-blad Der Stürmer las hoe de nazi’s over de Joden dachten, weet hij op de dag van de Duitse inval genoeg. ‘Nu is het menens, Truus’, verzekert hij zijn vrouw. Al gauw wordt besloten hun enige zoon Jack te laten onderduiken. Alias Henkie Mulder verblijft de Amsterdamse kleuter tot het einde van de oorlog op diverse adressen in het hele land. Hij kent er goede en slechte tijden, die ook na de oorlog hun weerslag hebben. Onder andere op de verstandhouding met zijn ouders, die de oorlog eveneens weten te overleven.

‘Komde gij bij de tante wonen?’
Het Joodse gezin Van der Kar duikt aanvankelijk niet onder en wordt in het voorjaar van 1943 opgepakt en naar kamp Westerbork overgebracht. Omdat moeder vanwege haar beroep als diamantslijpster van nut kan zijn voor de nazi’s, wordt de familie echter al snel weer in vrijheid gesteld. Gewaarschuwd door de gebeurtenissen in het kamp, besluiten het gezin Van der Kar alsnog onder te duiken. Onder de schuilnaam Liesje van Wijck wordt de kleine Lida (1936) ondergebracht in Waalwijk. ‘Zo meidje, komde gij bij de tante wonen?’, heet haar pleegmoeder haar liefdevol welkom. In het kader van de Oktobermaand Kindermaand horen kinderen uit eerste hand hoe Prins-Van der Kar de bezetting in Amsterdam, haar gevangenschap in kamp Westerbork en haar onderduik in Brabant heeft ervaren.

Hooghalen, 5 november 2010

Ruth Wallage-Binheim vertelt over de Reichskristallnacht

Een lezing op een historische dag: Ruth Wallage-Binheim vertelt op dinsdagmiddag 9 november aanstaande om 14.00 uur in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork over haar herinneringen aan de Reichskristallnacht in 1938.

In heel Duitsland werden in die nacht, van 9 november op 10 november 1938, honderden synagogen in brand gestoken, Joodse winkels en huizen geplunderd. Duizenden Joden werden mishandeld, opgepakt en in concentratiekampen gevangen gezet.

Ruth Wallage-Binheim werd geboren in Hannover. Ze was dertien jaar toen op 9 november 1938 volgelingen van Hitler de synagoge van haar stad in brand staken en Joodse winkels en huizen plunderden. Deze nacht was voor de ouders van Ruth de aanleiding om hun drie kinderen met het laatste kindertransport op 4 januari 1939 naar het veilige Nederland te sturen. Ze werden als vluchteling ondergebracht in een kinderkolonie in Bergen aan Zee en in Driebergen. Daarna kwam Ruth na vele omzwervingen bij een tante in Amsterdam terecht. In de eerste oorlogsjaren volgde zij een spoedcursus voor kinderverzorgster. Ze kreeg een baantje in de crèche tegenover de Joodse Schouwburg. De crèche diende als tijdelijke opvang voor tijdens razzia’s opgepakte kinderen, voordat zij werden doorgestuurd naar kamp Westerbork.

Ook Ruth werd in mei 1943 naar dit doorgangskamp gedeporteerd. Samen met haar zus Hanna zou zij vervolgens begin maart 1944 via kamp Westerbork worden doorgevoerd naar het vernietigingskamp Auschwitz.

Ze kwamen de eerste selectie door en wisten wonder boven wonder dit verschrikkelijke kamp te overleven. Toen het Russische leger naderde, moesten duizenden kampgevangenen te voet naar andere kampen. Ruth en Hanna gingen op weg naar Ravensbrück en werden uiteindelijk op 3 mei 1945 bij Retzow bevrijd.

Om 14.00 uur vertelt Ruth Wallage-Binheim over de gebeurtenissen van 72 jaar geleden, die diep in haar geheugen gegrift staan. De lezing is inbegrepen bij de toegangsprijs van het museum.

Hooghalen, 18 november 2010

Blijvende herinneringen na het Verloren Transport
De oorlogservaringen van Micha Gelber

Als de oorlog uitbreekt is hij nog maar 4,5 jaar. Veel vooroorlogse herinneringen heeft Micha Gelber niet, maar de dag van de Duitse inval staat hem nog haarscherp bij. Het is het begin van de desastreuze periode die het Joodse jongetje met zijn familie zal doormaken. In zijn ooggetuigenlezing op zondag 28 november om 14.00 uur vertelt Micha Gelber in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork over de oorlogservaringen die hem in het geheugen gegrift staan. 'Op 10 mei 1940 begint mijn leven.'

Micha Gelber (1935) wordt geboren in een Joods gezin in Ede, waar zijn Duitse vader als chemisch ingenieur werkt voor de AKU. Vanwege hun sterk zionistische oriëntatie, komen de Gelbers in aanmerking voor uitwisseling naar Palestina, eventueel als ruilmiddel voor gevangengenomen Duitsers in het Britse mandaatschap. Na arrestatie in juli 1943 vindt het gezin zich echter terug in kamp Westerbork. Het Beloofde Land blijft uit. Ook als de nazi's een jaar later, als de familie al enkele maanden in Bergen Belsen gevangen zit, 222 Joodse gevangenen wel laat afreizen naar het latere Israël. Als chemicus is vader Gelber te kostbaar om in geallieerde handen te vallen.

Hoewel de geallieerden in april 1945 van alle kanten oprukken, komt aan het oorlogsleed van Micha Gelber en zijn familie nog geen einde. De nazi's maken drie treinen gereed voor vertrek naar onbekende bestemming in het oosten. Als onderdeel van wat bekend zal worden als het Verloren Transport eindigt de vreselijke reis na veertien dagen in Tröbitz, tussen Leipzig en Dresden. Op de ochtend van 24 april 1945 blijken de Duitsers te zijn verdwenen en wordt het treinstel bevrijd door de Russen. In de dagen erna sterven nog veel inzittenden door ziekte en verzwakking. Zoniet het gezin Gelber, waarvan iedereen overleeft. Een unicum.

Op zondag 28 november vertelt Micha Gelber zijn verhaal in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. De lezing begint om 14.00 uur. De toegang is bij de entree van het museum inbegrepen.

Hooghalen, 10 december 2010

Tante Roosje
Paul Glaser vertelt zijn geheime familiegeschiedenis

Tijdens een bezoek aan Auschwitz ontdekt Paul Glaser (1947) in een vitrine vol bagage een koffer uit Nederland. Met zijn achternaam erop. Het leidt tot een zoektocht naar zijn verzwegen identiteit, zijn geheime familiegeschiedenis en het fascinerende oorlogsverhaal van de eigenaar van de koffer. Dit alles verwoordt hij in zijn boek Tante Roosje, dat centraal staat in de boeklezing die Paul Glaser op 19 december om 14.00 uur houdt in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork.

Tot zijn ontdekking weet de katholiek opgevoede Glaser niets van zijn Joodse achtergrond, het dodelijk lot van zijn grootouders in Sobibor en de oorlogservaringen van zijn tante. Zijn persoonlijk verhaal en de gebeurtenissen die Glaser leidden tot zijn nieuwe inzichten, wisselt de auteur af met memoires van Roosje, ondersteund door foto's, brieffragmenten en andere documentatie.

Roosje (1914 - 2000) blijkt een geëmancipeerde, eigenzinnige jonge vrouw die geniet van haar internationale succes als danslerares. Ze trouwt met Leo, maar als deze steeds meer gaat geloven in de nazi-ideologie en NSB'er wordt, loopt het huwelijk al snel op de klippen. Als tijdens de oorlog Roosje alle anti-Joodse maatregelen aan haar laars lapt en zonder ster heel Nederland doorreist, is het dan ook haar ex-man die haar verraadt.

Met haar moeder wordt Roosje afgevoerd naar kamp Westerbork, waarna ze de oorlog in nog vijf concentratiekampen doorbrengt. Al gauw beseft ze dat ze zich moet onderscheiden om te overleven en stelt zich pro-actief op. In Westerbork maakt ze zich belangrijk als typiste van transportlijsten, terwijl ze in Auschwitz SS'ers leert dansen en hen wegwijs maakt in de bijbehorende etiquette. Zelfs een verhouding met een van hen blijkt niet ondenkbaar. Door haar doortastende opstelling in grote, soms onmogelijke dilemma's overleeft ze de oorlog.

Het verhaal van tante Roosje is schokkend, ontroerend en aangrijpend van begin tot eind. Tijdens zijn boeklezing zal Paul Glaser vooral de aanwezigheid van zijn tante in kamp Westerbork uitlichten en beschrijven hoe ze altijd de regie over haar leven tracht te houden. Het bijwonen van de boeklezing is bij de museumprijs inbegrepen.

Hooghalen, 27 december 2010

Herinneringscentrum 2010: 140.000 bezoekers
Jubilaris Dirk Mulder 25 jaar directeur

Het Herinneringscentrum Kamp Westerbork kan terugzien op een druk 2010 met een totaal aantal bezoekers in het museum van 140.000. Het bezoek aan het kampterrein is een veelvoud daarvan.

Zeker de eerste maanden van het afgelopen jaar stonden in het teken van de 65-jarige herdenking van de bevrijding. Op indrukwekkende en intense wijze gebeurde dat eind januari gedurende 112 uur continu. Dag en nacht werden alle namen van alle 102.000 Joodse en 200 Sinti en Roma-slachtoffers gelezen.

Een bijzondere gebeurtenis was zeker ook de herdenking van de bevrijding van kamp Westerbork op 12 april. Dit gebeurde in aanwezigheid van de enige Nederlandse overlevende van de opstand in Sobibor, Selma Engel-Wijnberg. Op initiatief van het Herinneringscentrum werd zij door minister Klink koninklijk onderscheiden, werd er door de NOS een documentaire aan haar gewijd en kwam er een door Ad van Liempt geschreven levensverhaal uit.

Belangrijk waren de voorbereidingen voor het meer zichtbaar maken van de historische plek. Een tiental vindplaatsen van originele barakdelen waren resultaat van onderzoek. De meest omvangrijke, uit Zelhem, werd gedemonteerd en teruggebracht naar Westerbork. Deze en andere authentieke barakelementen zullen in de nabije toekomst op het kampterrein te zien zijn.

Dat geldt ook de woning van de kampcommandant. Dit jaar is gestart met de eerste onderhoudsmaatregelen. In januari a.s. zal een uniek plan voor het duurzaam veiligstellen en toekomstig gebruik worden gepresenteerd. En aldus zullen de komende jaren vooral in het teken staan van het project Historische plek.

Maar uiteraard zal het Herinneringscentrum Kamp Westerbork de bezoekers in 2011 weer een omvangrijk activiteitenprogramma aanbieden, met daaronder een aantal hele bijzondere projecten.

Op 31 december a.s zal het Herinneringscentrum Kamp Westerbork 25 jaar onder leiding van directeur Dirk Mulder staan.

Op 1 januari 1986 begon hij zijn werkzaamheden als coördinator, op dat moment niet direct in de verwachting dat hij zo lang bij Westerbork zou blijven. Maar er bleek veel werk te doen dat hem op het lijf geschreven was. In deze kwart eeuw is er veel veranderd en tot stand gebracht. Maar er is in zijn ogen ook nog heel veel te doen. En daaraan wil hij graag zijn bijdrage blijven leveren.

Hooghalen, 24 januari 2011

Holocaust Memorial Day in Herinneringscentrum
Documentaire en ooggetuigenlezing in kader van wereldwijde herdenking

Het Herinneringscentrum Kamp Westerbork zet haar deuren weer open voor publiek vanaf donderdag 27 januari 2011. Op deze dag zal de documentaire Leven na de ondergang worden vertoond, terwijl zoals gebruikelijk de laatste zondag van de maand in het aansluitende weekeinde is gereserveerd voor een ooggetuigenlezing. Op 30 januari vertelt Virry de Vries Robles om 14.00 uur over haar ervaringen in kamp Westerbork tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Holocaust Memorial Day 2011
Op 27 januari, Holocaust Memorial Day, zal in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork continu de documentaire Leven na de ondergang worden vertoond. De daarin opgenomen portretten van kampoverlevenden vertellen van het feit dat er leven na de kampen mogelijk was. Holocaust Memorial Day, 66 jaar geleden, geldt als de dag van de bevrijding van Auschwitz. Auschwitz is vandaag de dag het universeel symbool voor de massavernietiging van burgers en op de bevrijdingsdatum van het vernietigingskamp worden jaarlijks wereldwijd de slachtoffers van de Holocaust en andere genociden herdacht.

Ooggetuigenlezing
Elke laatste zondag van de maand wordt er in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork een ooggetuigenlezing gegeven. Op 30 januari 2011, om 14.00 uur is het Virry de Vries Robles (1932) die haar verhaal doet. In september 1943 wordt ze met haar ouders in Amsterdam opgepakt en overgebracht naar kamp Westerbork. In januari 1944 wordt haar vader, arts van beroep, door de nazi’s teruggeroepen naar Amsterdam. Virry blijft achter met haar moeder, die op dat moment zwanger is. Op 22 juli 1944 komt Eric in het doorvoerkamp ter wereld. Als gevolg van de geallieerde opmars in het zuiden van het land, wordt het kamp op 5 september overspoeld door een menigte vluchtende NSB’ers. Virry komt terecht in het gezelschap en krijgt zo de kans met hen het kamp te verlaten. Toch doet ze dit niet. Tot de bevrijding op 12 april 1945 zal zij blijven met haar moeder en broertje. Een wonder, omdat ze alle drie kort na Dolle Dinsdag, vlak voor het vertrek van een transport uit de goederenwagon zijn gehaald. Ondanks alle gevolgen die de oorlog met zich meebracht, is het Virry na de oorlog gelukt gezinstherapeut te worden.

Hooghalen, 19 februari 2011


Breekbaar, maar niet gebroken
Leny Boeken-Velleman geïnterviewd door Ben Nijhuis

Over Leny Boeken-Velleman werd in 2008 een boek uitgebracht. Treffend vatte auteur Ben Nijhuis het levensverhaal van de hoofdpersoon samen met zijn titelkeuze Breekbaar, maar niet gebroken. Het verhaal van een broos Joods meisje dat als enige van haar familie de Holocaust overleefde. Geïnterviewd door Ben Nijhuis, vertelt ze er zelf over tijdens de ooggetuigenlezing die op zondag 27 februari a.s. om 14.00 uur plaats heeft in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork.

Leny Boeken-Velleman (1922) is bij geboorte een klein, ziekelijk meisje dat niet wil eten en erg mager is. Al snel is ‘het scharminkeltje’ het lievelingetje van de familie. Vanuit het warme nest waarin ze opgroeit, kent ze een fijne jeugd in Amsterdam. Aan alle onbezorgheid komt een eind, als Nederland in 1940 bezet wordt door de nazi’s. Al snel wordt het leven de Joden zuur gemaakt met talloze anti-Joodse maatregelen, waaraan ook de familie Velleman niet ontkomt. Het gezin besluit onder te duiken als Leny in juni 1942 een oproep krijgt zich te melden voor dienst in een Arbeitslager.

Ruim twee jaar zit Leny ondergedoken, tot ze in de zomer van 1944 wordt verraden. Via kamp Westerbork wordt ze naar Auschwitz gedeporteerd. Na een verblijf van twee maanden in het vernietigingskamp wordt ze geselecteerd voor werk in een munitiefabriek in Kratzau, Tsjecho-Slowakije. Op 8 mei 1945 wordt ze bevrijd door het Rode Leger. Ze heeft het overleefd. Bij terugkomst in Amsterdam blijkt ze van haar familie de enige te zijn.

Hoe Leny Boeken-Velleman de oorlog heeft overleefd en ervaren vertelt ze zondag 27 februari om 14.00 uur in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork tijdens een vraaggesprek met Ben Nijhuis. Het bijwonen van deze ooggetuigenlezing is bij de entreeprijs inbegrepen.

Hooghalen, 12 maart 2011

Portretten en Levensverhalen
Boekenweek 2011 in Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Mensen met een verhaal staan centraal staat in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork tijdens de Boekenweek 2011. Hiermee aansluitend bij het landelijke thema Curriculum Vitae – Geschreven Portretten, geeft het Herinneringscentrum van 16 t/m 26 maart speciale aandacht aan de levensverhalen van overlevenden van de Holocaust.

Ik ben er nog
Ik ben er nog is de titel van het boek boek dat Debby Petter (1956) schreef over het oorlogsverhaal van haar moeder Hélène (1929). Als klein Joods meisje maakt Hélène Egger de Duitse bezetting van Nederland mee. Ze verloor alles wat haar lief is. Ternauwernood wist ze te ontsnappen aan transport naar een concentratiekamp. Door jarenlange onderduik wist ze de oorlog te overleven. Nadat haar oorlogsverleden lange tijd onbesproken blijft, doorbreekt ze haar jarenlange stilzwijgen en vertelt haar verhaal. ‘Om niet dood te gaan met een hoofd vol oorlog.’ Geïnterviewd door haar dochter Debby, deelt Hélène Petter-Egger op zondag 20 maart om 14.00 uur haar oorlogservaringen tijdens een ooggetuigenlezing in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Na afloop is er gelegenheid tot signeren.

Leven na de ondergang
Tijdens de Boekenweek zal in het museum doorlopend Leven na de ondergang worden vertoond. Een serie documentaires die op aangrijpende wijze portretten van overlevenden van de concentratie- en vernietigingskampen weergeeft. Allemaal wisten ze op uiteenlopende wijze de concentratiekampen te overleven en allemaal vonden ze een weg naar een nieuw leven. Leven na de ondergang geeft een indringend beeld van wat zovelen overkwam, maar bovenal van de ongekende veerkracht van de mens.

De activiteiten van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork tijdens de Boekenweek 2011 zijn bij de entreeprijs voor het museum inbegrepen.

Hooghalen, 24 maart 2011

De jeugd van Micha Schliesser
Opgroeien in kamp Westerbork

Als een van de eersten kwam hij het kamp binnen. Om het als een van de laatsten te verlaten. Micha Schliesser groeide op binnen de omheining van het vluchtelingenkamp en Durchgangslager Westerbork. Hoe hij zijn vroege jeugd hier heeft beleefd en welke invloed dit had op zijn leven vertelt hij op zondag 27 maart in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork.

In Berlijn wordt Karl Michael Micha Schliesser geboren op 28 juni 1938. Hoewel hen het leven door de nazi’s steeds zuurder wordt gemaakt, kennen zijn ouders succes in hun beroep als confectionair. Na de Reichskristallnacht in november 1938 besluit de familie te vluchten. Naar Nederland, om vandaaruit naar de VS te emigreren. Het loopt anders. Na de grensoversteek belanden de Schliessers via de gevangenis in Oldenzaal en opvangcentra in Rotterdam en Amsterdam in kamp Westerbork. Om er tot het einde van de oorlog te blijven.

Vader Schliesser leidt de confectie-industrie in het kamp en kan zo zijn gezin beschermen tegen transport. Intussen ervaart de opgroeiende Micha de troosteloosheid van het kamp, te midden waarvan hij vooral tot taak heeft eten te ‘organiseren.’

Lang houdt Micha Schliesser vol dat Westerbork, de plaats van zijn prille jeugd, zo slecht niet was. Toch blijft de vraag waarom hij niet en zijn vriendjes wel op transport werden gezet. Toeval? Geluk? ‘Destijds dacht ik dat ik niet goed genoeg was om mee te gaan.’ Toen hij ouder was en beter wist, voelde hij zich schuldig. ‘Ik had het gevoel een goed leven te moeten leiden. Niet voor mijzelf, maar voor mijn vermoorde vriendjes.’

Over zijn herinneringen aan kamp Westerbork en hoe deze jaren zich na de oorlog lieten voelen, vertelt Micha Schliesser op zondag 27 maart in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. De ooggetuigenlezing begint om 14.00 uur en is bij de museumprijs inbegrepen.

Hooghalen, 27 maart 2011

Wat zou ik doen
Artiesten maken Verzet uit de oorlog actueel

Claudia de Breij, Moke, De Kast, Freek de Jonge, Extince, Maarten Peters, Liesbeth List, Margriet Eshuijs, Frederique Spigt en Maarten van Roozendaal, ze schreven en zongen ieder een nieuw lied voor een bijzondere CD.

Een CD om de veelgestelde vraag ‘Wat zou ik doen?’ als het over 1940-1945 gaat, een actuele invulling te geven. Dilemma’s en keuzes, ja of nee zeggen geldt niet alleen voor tijden van oorlog, onderdrukking of vervolging. Kiezen voor de medemens is van alle tijden. Dat is te horen op de CD Wat zou ik doen, samengesteld in opdracht van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork.

Presentatie 4 april
Officiële presentatie Wat zou ik doen
maandag 4 april a.s. om 15.00 uur
Schouwburg Amstelveen.

De 100-jarige oud-verzetsman en pedagoog prof.dr. Johan van Hulst ontvangt het eerste exemplaar. Tijdens de oorlog was hij directeur van de Kweekschool aan de Plantage Middenlaan. Van daaruit speelde hij een actieve rol om Joodse kinderen vanuit de Hollandsche Schouwburg te laten onderduiken.
Live optreden zullen Margriet Eshuijs, Freek de Jonge, De Kast, Moke, Frederique Spigt en Maarten Peters.

DVD Portretten van overleven
Aan de CD is een DVD toegevoegd met interviews met oud-verzetsmensen Mieke van den Burger-Steensma, Joke Folmer en Peter Molthoff. Zij vertellen welke keuzes ze destijds hebben gemaakt en hoe die hebben doorgewerkt in hun leven. Op de DVD tevens een clip ‘The making of…’, die ook op YouTube is te zien.

Voor meesters en juffen
Wat zou ik doen is (ook) een educatief project voor studenten van de lerarenopleidingen basisonderwijs (pabo’s). Het project bestaat naast de CD en DVD uit workshops op de pabo’s en de Expogé-prijs. Vanaf 2012 zal jaarlijks het door oud-verzetsvrouw Truus Menger ontworpen beeld Verzet dat niet verdwijnt worden uitgereikt aan de pabo-student die het gedachtegoed van het verzet op de meest inspirerende en originele manier heeft doorgegeven.

Wat zou ik doen maakt deel uit van het project ‘Verhalenvertellers van de toekomst’, waarmee het Herinneringscentrum Kamp Westerbork zich richt op lerarenopleidingen basisonderwijs.

Dankzij financiële ondersteuning van het Ministerie van VWS wordt Wat zou ik doen dit jaar gratis aan alle pabo’s beschikbaar gesteld.

Hooghalen, 1 april 2011

Het geheim van Adderhorst
Boekpresentatie en expositie over bijzondere oorlogsvondst

Nadat bij toeval een hoeveelheid documentatie van en over zijn familie wordt ontdekt, besluit Lex Kater tot het schrijven van Het Geheim van Adderhorst. Een spannend kinderboek dat op dinsdag 12 april om 13.30 uur door de auteur wordt gepresenteerd in Herinneringscentrum Kamp Westerbork. De opening van de expositie die het gevonden materiaal tentoon stelt, vindt aansluitend plaats.

Een verbouwing in 2005 dwingt het huis Adderhorst haar geheim prijs te geven. Zestig jaar na de oorlog stuiten de tegenwoordige bewoners van de woning in Tynaarlo op ruim negentig foto’s, brieven en documenten van de families Kater-Van Dam en Van Dam-Serphos. Ze geven een aangrijpend beeld van een Joodse familie, die verspreid en op uiteenlopende wijze de oorlog bijna in zijn geheel weet te overleven in de onderduik.

Hoe Lex Kater zich herinnert als 4-jarig jongetje te worden weggestuurd door zijn ouders om bij wildvreemden te worden ondergebracht komt aan bod in Het Geheim van Adderhorst. Het boek vertelt het spannende avontuur van de vondst van het geheim en neemt de jonge lezer mee op een zoektocht naar zijn joodse identiteit en de onderduikgezinnen die gedurende de oorlog zijn familieleden verborgen. Dinsdag 12 april presenteert de auteur Het Geheim van Adderhorst in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork, waar hij tevens de opening verzorgt van de gelijknamige expositie die er tot 16 juli plaats heeft. Omdat zowel het boek als de tentoonstelling een mooi voorbeeld zijn van zorgvuldige omgang met materiaal uit de oorlogsjaren, zal speciale aandacht uitgaan naar de actie Niet weggooien, die pleit voor duurzaam behoud van oorlogserfgoed.

Zowel het bijwonen van de boekpresentatie op 12 april als het bezichtigen van de expositie nadien is bij de entreeprijs van het museum inbegrepen.

Hooghalen, 8 april 2011

Presentatie Het verhaal op de plek zelf/Westerbork-Bergen-Belsen
Persoonlijke verhalen op de plek zelf door middel van audiotours

Het Herinneringscentrum Kamp Westerbork heeft het initiatief genomen om de geschiedenis van vervolgingsplekken voor een breed publiek toegankelijk te maken. Op vrijdag 15 april om 15.30 uur worden twee bijzondere projecten gepresenteerd in aanwezigheid van overlevenden van de nazi-kampen.

Het verhaal op de plek zelf
Hella van der Wijst is bekend als presentatrice van het tv-programma KRO De Wandeling, Voor haar programma sprak zij de afgelopen jaren geregeld mensen met bijzondere oorlogsverhalen. In samenwerking met het Herinneringscentrum Kamp Westerbork zijn door Hella en haar partner Kolijn van Beurden nu de persoonlijke herinneringen van overlevenden van de kampen vastgelegd op de plek waar zij werden vervolgd. Zo zijn audiotours tot stand gekomen met Jules Schelvis over Sobibor, Ro Horneman over Bergen-Belsen, Carla Josephus Jitta over Theresienstadt en Stien Spier over Ravensbrück. Op korte termijn zal een audiotour over Auschwitz-Birkenau volgen. De audiotours zijn te downloaden voor bezoekers op de plek zelf of via de website http://www.kampwesterbork.nl te beluisteren.

De Kampenserie: Westerbork-Bergen Belsen
Tussen 14 september 1943 en 13 september 1944 vertrokken negen transporten vanuit kamp Westerbork naar Bergen-Belsen. Als onderdeel van de expositiereeks De Kampenserie wordt de reizende tentoonstelling Westerbork – Bergen-Belsen gepresenteerd. Rode draad vormen persoonlijke koffers met voorwerpen, documenten en videoportretten van overlevenden.

Ad van Liempt en Esmeralda Böhm maakten de documentaire ‘Terug naar Tröbitz over de broers Dukie en Micha Gelber en hun gevangenschap in Bergen-Belsen en daarna. Fragmenten van deze film – gekoppeld aan de tentoonstelling – zullen worden toegelicht door de makers.