Je kunt niet naar een tentoonstelling over de holocaust kijken terwijl je haastig een broodje eet. Dat was het belangrijkste bezwaar van Hartmut Mehdorn, de baas van de Duitse spoorwegen, tegen de tentoonstelling over het transport naar de concentratiekampen.

Want het feit dat de toenmalige Reichsbahn die deportaties mogelijk heeft gemaakt, zonder morren, keurig geadministreerd - dat is allemaal bekend. Maar een tentoonstelling op treinstations wilde Mehdorn er niet aan wijden, ook al hadden joodse organisaties daar juist om gevraagd.

Het is vooral te danken aan het doorzettingsvermogen van Beate Klarsfeld dat de tentoonstelling er nu toch is gekomen. Klarsfeld heeft met haar organisatie van kinderen van gedeporteerde Franse joden het lot van duizenden kinderen gedocumenteerd. Foto’s, het laatste woonadres, de datum van het transport naar Auschwitz.

En ze wil het op stations laten zien, want zegt ze: mensen verwachten het niet, ze lopen naar de trein, en dan zien ze opeens foto’s van lachende kinderen, en daarbij staat dan het verhaal van de deportatie. En dat zet ze aan het denken.

Vakantie
Het begint altijd met een zorgeloze foto, van een vakantie of verjaardag, en het eindigt steeds met hetzelfde eindstation: Margit Freudenheim, geboren in Berlijn, met haar moeder gevlucht naar Frankrijk, daar toch opgepakt en op 6 november 1942 gedeporteerd naar Auschwitz.

Woensdag is de tentoonstelling geopend, zonder Bahn-voorzitter Mehdorn maar met minister Wolfgang Tiefensee van verkeer. Die had de spoorwegen tot de orde geroepen en gezorgd dat de tentoonstelling er toch kwam. Die is nu te zien in de hal van het ondergrondse station Potsdamer Platz in Berlijn, en gaat daarna naar stations in andere steden.

Het is een compromis geworden tussen de persoonlijke lotgevallen van de kinderen en een degelijk onderzoek van de spoorwegen zelf. Daaruit wordt duidelijk hoe grondig de Reichsbahn meewerkte aan de jodenvernietiging. En hoe tevreden de SS daarmee was.

Zoals in een brief van de adjudant van Heinrich Himmler aan de Reichsbahn staat: “Met bijzondere vreugde heb ik kennis genomen van uw mededeling, dat nu al twee weken dagelijks een trein met elk 5000 leden van het uitverkoren volk naar Treblinka rijdt. Op deze manier zijn we in staat deze bevolkingsverplaatsing in versneld tempo uit te voeren.” Als je dat in de hal naast de croissanterie gelezen hebt, loop je toch heel anders naar het volgende perron.

NOS.nl

Zie ook Kevin's post in: Reizende Holocaust Expositie

Slotje.