.
Willem Wessel (WIM) WESSEL (24 jaar)
.


Foto: Eerebegraafplaats


Geboren zondag 9 mei 1920 te Muntok op het eiland Bangka nabij Sumatra (NOI).


Zoon van Wessel WESSEL en Suzanna Anna de HOOP.



Op woensdag 3 januari 1945 te Amsterdam gehuwd met de 24 jarige Catharina Maria Aleida
Elizabeth GREGORY.


Uit dit huwelijk geboren op maandag 2 april 1945, na het overlijden van Wim, hun dochter
Marijke Illegina Tisnao

Wim Wessel haalde in 1938 in Amsterdam het diploma gymnasium-alfa en ging Indologie
studeren in Leiden. In oktober 1940 haalde hij zijn kandidaatsexamen. Hij was half-Joods
en deed in november actief mee aan een studentenstaking als protest tegen de schorsing
van Joodse docenten door de bezetter.

Na de sluiting van de Leidse universiteit keerde hij terug naar Amsterdam en trachtte zelf-
standig door te studeren.



Wim verleende vanaf 1942 hulp aan Joodse vrienden en familieleden. In het voorjaar van
1944 kwam hij in contact met de Persoonsbewijzencentrale (PBC) die voor onderduikers
persoonsbewijzen en ander belangrijke documenten, zoals voedselbonnen, vervalste en
stal.

Ook Wim vervalste persoonsbewijzen en Ausweise. Daarnaast zorgde hij voor het vervoer
van het illegale kunstenaarsblad De Vrije Kunstenaar en was betrokken bij enkele interne
diensten en een gewapende groep van de PBC. Deze groep brak in de hongerwinter van
1944-1945 bij verschillende voedselopslagplaatsen in.



Sinds de eerste helft van de 19e eeuw was in het gebouw 'Hercules', en in aangrenzende
gebouwen de Chocolade- en Suikerwerkfabriek Klene & Co gevestigd aan de Looiersgracht
47-55 te Amsterdam.

Op 5 januari 1945 voerde de PCB groep een gewapende overval uit op de fabriek van Klene
om een grote partij suiker te bemachtigen. De echtgenote van de conciërge van Klene ver-
moedde dat er een inbraak plaats vond door zwarthandelaren en waarschuwde de politie.
Toen deze arriveerde, volgde een vuurgevecht waarbij één van de overvallers werd gedood
en Wessel en de anderen werden gearresteerd.


De Chocolade- en Suikerwerkfabriek Klene aan de Looiersgracht te Amsterdam, circa 1930.

Foto: Beeldbank Amsterdam


De gearresteerden werden overgebracht naar het Huis van Bewaring in Amsterdam en op de lijst
van 'Todeskandidaten' gezet die in aanmerking kwamen om te worden gefusilleerd bij represailles.


Marnixstraat 404

Het gebouw aan de Marnixstraat 404 te Amsterdam, vlak om de hoek van de Stadsschouwburg
aan het Leidseplein, begon zijn bestaan in de eerste helft van de twintigste eeuw als Spieghel-
school. Toen het veel later als schoolgebouw werd afgekeurd was het alleen nog in gebruik als
opslagplaats.

Tijdens de bezetting bood het pand onderdak aan een kantoor van het Gewestelijk Arbeids
Bureau (GAB) waar de administratie van de Arbeitseinsatz werd verzorgd, de gedwongen
tewerkstelling in Duitsland.

De Duitsers hadden opdracht gegeven de zoektocht naar werkers te intensiveren, de afdelings-
chefs deelden echter mee dat hun medewerkers weigerden. Daarop stelde de Duitse toezicht-
houder van het GAB op 5 januari 1945 negen personen aan die belast werden met het ronselen
van Nederlanders voor het werk.
Zeven van hen waren NSB'er. Diezelfde avond kwam het verzet bij ieder van hen thuis een
pakketje bezorgen. Zodra er open werd gedaan, of de gezochte het pakketje kwam aannemen,
werd het vuur geopend. Vijf stierven direct, een de volgende dag en drie raakten zwaargewond.

Het gebouw, de voormalige Spieghelschool, aan de Marnixstraat werd diezelfde dag in brand ge-
stoken en brandde volledig uit.


De Spieghelschool na de brand, Foto Politie Amsterdam, 8 januari 1945.

Foto: Beeldbank WO-2


Uit wraak voor deze verzetsactie haalde de SD de volgende dag, zaterdag
6 januari 1945, vijf gevangenen, waaronder Wim Wessel, uit het Huis van
Bewaring aan de nabij gelegen Weteringschans en zette hen tegen de muur
van de verbrandde Spieghelschool waar zij werden doodgeschoten.




Onbekende krant, 1945 = Cbg Verzamelingen


Hun lichamen werden provisorisch begraven in de duinen bij Overveen, op de
plaats die na de oorlog gemarkeerd zou worden door gedenksteen 1.



De Vrije Kunstenaar, zaterdag 28 juli 1945




Amsterdamsch Dagblad, Radio=Oranje, woensdag 9 mei 1945


Geïmproviseerd oorlogsmonument aan de Spieghelschool, in 1945


Het monument met de aanwezige kogelgaten

Foto's: Beeldbank Amsterdam


Na het vinden in verschillende grafkuilen van de vele slachtoffers werden deze
herbegraven op het pas aangelegde Eerebegraafplaats.

Wim Wessel heeft zijn laatste rustplaats gevonden in vak 27.


De Eerebegraafplaats te Bloemendaal, aan de Zeeweg 26 te Overveen (NH).


Vak 27.




Foto's: André Reijniers - 1 januari 2019


Monument Marnixsttraat 404

Het monument aan de Marnixstraat te Amsterdam is een naakte mannenfiguur van brons.
De man heeft een boze gelaatsuitdrukking en heft zijn linkerarm als teken van verontwaar-
diging. Het beeld is geplaatst op een pilaster van witte natuursteen.

Het monument is onthuld in 1947.

In september 1967 bleek het beeld van zijn sokkel gebroken en meegenomen te zijn.
Kunstenaar Hildo Krop goot een nieuw beeldje in de oude mal, dat vervolgens op 4 mei 1968
opnieuw is onthuld. In 1970 werd het oorspronkelijke beeld, na een anonieme tip, alsnog in
het struikgewas van het Vondelpark teruggevonden.

Vanwege de renovatie van het Nieuwe de la Mar Theater is het monument op 17 november
2006 door de gemeente Amsterdam tijdelijk verwijderd en opgeslagen voor een periode van
drie jaar. Het monument is anno 2010 weer aan de gevel geplaatst van De La Mar Theater,
gevestigd aan de op de plaats van de voormalige Spieghelschool.



Foto: Buitenbeeld in beeld (2011)


Foto: De Dokwerker



Enkele Bronnen:

"Vertel de verhalen", In Amsterdam-Cetrum herinneren ruim 60 gedenktekens
aan de Tweede Wereldoorlog…
F. Heddema en M. Willems
Uitgave Stadsdeel Amsterdam-Centrum, Amsterdam 2005.

archief.amsterdam
beeldbank.amsterdam.nl
beeldbankwo2.nl
nl.wikipedia.org
oorlogsgravenstichting.nl
www.4en5mei.nl
www.buitenbeeldinbeeld.nl
www.dedokwerker.nl
www.eerebegraafplaatsbloemendaal.eu
www.geni.com
www.joodsmonument.nl

.
David MacLeod CROZIER (27 jaar)
.


Foto: Royal Canadian Legion, Branch 102


Geboren dinsdag 15 juni 1915 te Ponoka, Alberta, Canada

Zoon van Leif Gordon Bartlam CROZIER en Helen MacLeod.

Naast David waren er nog drie broers en één zuster, die allemaal tijdens WO-II
in actieve dienst waren.

David volgde het lager- en hoger onderwijs aan de scholen in de woonplaats van
de familie te Walkerton, Ontario (ON). Na het behalen van zijn diploma's trad hij
op 6 juli 1933 in dienst van de Canadian Bank of Commerce (Handelsbank). Hij
werkte gedurende 7 jaar op diverse kantoren van de bank in geheel Ontario.

20 december 1940 trad David te Hamilton (ON) in dienst van de Royal Canadian
Air Force. David kreeg Service nr. R 84062 en volgde diverse militaire opleiding-
en gedurende 1941 in opleidingskampen en depots. Op 15 september 1941 volg-
de zijn bevordering van tot sergeant.

Op 20 october 1941 huwde David met Grace Winnifred ROBERTS, ook afkomstig
uit Walkerton.
Het huwelijk vondt plaats in de Binbrook Baptist Church te Hamilton. De jong ge-
huwden namen hun intrek in het huis op 6 Tisdale Street South te Hamilton.

Op 11 november 1941 kreeg David en vele anderen hun vervolg opleidingen bij
de RAF Finningley in South Yorkshire, England. RAF station Finningley speelde
een belangrijke rol in de eindopleiding en training voor bemanningen van opera-
tionele bommenwerpers

Na einde van de opleidingen, volgde plaatsing bij één van de Bomber Command
squadrons. David ging naar 106 RAF Squadron, maakte vele operationele vlucht-
en als Pilot Officer / Air Bomber. David werd daarvoor in november 1942 onder-
scheiden met de Distinguished Flying Medal. Op 13 december 1942 ging David
officieel over naar de RAF. Naast zijn Canadese Service nr. kreeg hij het RAF
Service nr. J 16383.



The London Gazette, 20 november 1942

In de periode september 1942 - november 1943 opereerde het 106 RAF Squadron
vanaf RAF Syerston in Nottinghamshire.


Een deel van het personeel van 106 Squadron RAF voor een Avro Lancaster B Mark I

Foto: Pinterest


Op 13 januari 1943 werd een aanval op het Duitse Essen in het Roergebied uitgevoerd. Een van de 66
deelnemende Lancaster bommenwerpers was de Lancaster R 5680 met callsign. "ZN-T" van 106 RAF
Squadron. Het toestel met 7 bemanningsleden was om 17.08 uur LT opgestegen van RAF Syerston.

De bemanning bestond uit:

Pilot F/Lt. E.F.G. Healey, DFC, DFM;
Flight engineer Sgt. A. Dunbar;
Navigator F/O. J.R. Pennington DFC;
Bomb aimer P/O. D.M. Crozier DFM;
Wo ag F/O. M.H. Lumley;
Air gunner Sgt. F.J. Edwards;
Air gunner Sgt. C.H. Jurgensen.



Wat er precies is gebeurd is niet geheel duidelijk; de Lancaster kwam om ’s avonds laagvliegend uit zuid-
oostelijke richting aan over het Willemsbos bij Hoog Soeren. De motoren liepen onregelmatig. De Lancas-
ter werd aangevallen door de Duitse nachtjager Bf 110 "G9+BB", gevlogen door Major Werner Streib van
NJG 1 vanaf vliegveld Venlo. Er had een hevig vuurgevecht plaats. De Lancaster werd geraakt, vloog in
brand en stortte om 19.45 uur LT neer op een grintweg in het heide gebied tussen Hoog Soeren en Assel
in de nabijheid van Apeldoorn (GL). De hele bemanning van de Lancaster kwam hierbij om het leven.


In het dagboek van W. van Houtem, inwoner van Ugchelen, en de rapporten van Brandweer en Politie
zijn meer bijzonderheden over de crash te vinden:

1943 ----- 13 januari woensdag.

Van HOUTUM. 's Avonds om 18.00 uur is het geronk van Britse vliegtuigen weer te horen. Om 18.45 uur
passeert de hoofdmacht in richting Duitsland. Een uur later, wanneer de eerste weer van hun aanval te-
rugkeren, stort een bommenwerper in westelijke richting neer. Het schijnt dichtbij te zijn want de lucht
is helder rood. We wandelen ruim drie kwartier in die richting. Bij aankomst aan de bosrand bemerken
we dat het vliegtuig aan de overzijde van de spoorlijn op de Asselse heide ligt te branden. Dit is te ver.
Daarna keren we over de modderige wegen terug.

Voortdurend blijft een jager boven ons rondcirkelen. Intussen passeren weer alle bommenwerpers in
richting Engeland.


1943 ----- 13 januari woensdag.

BRANDWEER. 's Avonds om 19.45 uur kwam een grote 4-motorige Engelse bommenwerper brandend
neer op de grintweg tussen Assel en Hoog Soeren. Daarbij vielen weer zeven mensenlevens te betreu-
ren. De duizend brokstukken lagen tot ongeveer een kilometer ver in de omtrek verspreid. Het is haast
ongelooflijk in hoeveel kleine stukjes dat toestel uit elkaar geslagen was.
De resten van de piloten moesten bij elkaar gezocht worden.

POLITIE (Proces Verbaal). Omstreeks 19.50 uur werd kennisgegeven dat tussen Hoog Soeren en Assel
een brandend vliegtuig was neergestort. De Politie trof op de weg van Hoog Soeren naar Assel de wrak-
stukken aan van een brandend vliegtuig. De omgeving werd onmiddellijk afgezet en een onderzoek in-
gesteld naar eventueel afgesprongen bezetting. In de omgeving werden vier lijken gevonden terwijl
later nog twee verkoolde lichamen tussen de wrakstukken werden gevonden (G. Healey, J.R. Penning-
ton, C.H. Jurgenson, A. Dunbar, D.H. Crozier, M.H. Lumley en F.J. Edwards). Het vliegtuig was een
tweemotorige Engelse bommenwerper en is volgens ooggetuige vermoedelijk door een nachtjager neer-
geschoten. Door Duitse militairen is de bewaking van de Gemeentepolitie overgenomen.


1943 ----- 14 januari donderdag.

Van HOUTUM. Britse bommenwerpers deden gisterenavond een korte (12 minuten) maar zware (100
ton bommen) aanval op Essen. Er keerden vier vliegtuigen niet terug. Eén hiervan, een viermotorige,
ligt geheel verwoest op de Asselse heide. Het toestel werd door drie jagers aangevallen. De eerste mi-
trailleur- en kanonschoten waren al voltreffers. Het schijnt dat het vliegtuig door het afknappen van
een vleugel is neergestort. Op één vleugel die nog intact is bevindt zich een ijskorst van een halve cen-
timeter dikte. Eén motor ligt op de grintweg van Assel naar Hoog Soeren en verspert het gehele ver-
keer. De rest ligt in de hei. Daarvan is een groot stuk afgebrand ligt in het nabij zijnde moeras. Tussen
de resten van het toestel vindt men vier lijken. Deze zijn niet verminkt en hebben uitwendig alleen
hoofdwonden. Een vijfde zit gekneld tussen het verwrongen metaal van de cabine. Het zijn alle jongens
van naar schatting 22-24 jaar. Eén maakt een forse indruk. De anderen zijn fijn gebouwd. Het schijnt
dat tijdens de val nog bommen ontploft zijn. Tot negen uur ontploften nog patronen en granaten van
de boordwapens. Een brandbom vloog ook nog in brand. Tot de resten van het vliegtuig behoort een
gaaf bommenrek. Er zijn al spoedig veel mensen op het toestel afgekomen. Men raapte van alles op.
De burgers die onder allerlei valse opgaven door de Duitse wacht werden doorgelaten ontvreemden
veel, de luchtbescherming en brandweer niet uitgesloten. Zo onderzocht men bijvoorbeeld de lijken
zeer nauwkeurig. Er werden geen wapens gevonden maar wel noodrantsoenen en sigaretten.


1943 ----- 15 januari vrijdag.

Van HOUTUM. 's Middags worden de lijken van de neergestorte bommenwerper bij Assel naar het kerk-
hof van Ugchelen overgebracht. De kisten zijn nog niet aangekomen. In totaal zijn het zeven lijken.


1943 ----- 16 januari zaterdag.

Van HOUTUM. De lijken van de Engelse vliegers worden in het lijkenhuisje te Ugchelen gekist.


1943 ----- 18 januari maandag.

Van HOUTUM. 's Morgens om 8.30 uur worden de Britse vliegers begraven. Na het lezen van enige teks-
ten door de veldprediker worden de kisten in de graven neer-gelaten. Daarna houdt de veldprediker een
korte maar beschaafde preek. Deze draagt geen Nationaal Socialistisch karakter.
De dominee eindigt met het 'Onze vader' en werpt een weinig zand op de neergelaten kisten. Daarna
lossen de Duitse soldaten drie salvo's. Vervolgens legt de veldprediker nog een krans (spartakken, kat-
jes en anjers) op één van de graven. Alle plechtigheid verdwijnt als de soldaten de afgeschoten hulzen
moeten oprapen. Hierna is nog even gelegenheid de kisten in de graven te zien liggen.
Er zijn weinig toeschouwers. Zelfs de Ortskommandantur, burgemeester en politie zijn niet aanwezig.....


De Algemene Begraafplaats Heidehof in Ugchelen nabij Apeldoorn. In 1942 werd hier een perceel
gereserveerd voor de geallieerde gesneuvelden. Een deel van de oorspronkelijk graven zijn later
naar elders overgebracht.

Momenteel rusten er 57 geïdentificeerde geallieerde slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog.



Van de 7 bemanningsleden wordt David MacLeod CROZIER, op 15 october 1945 herbegraven op het
Canadian War Cemetery te Groesbeek.



Foto: Frank van der Meer - 05 mei 2018 (Frank Wandelt)

Groesbeek Canadian War Cemetery is de laatste rustplaats voor 2619 gesneuvelde militairen, waarvan
het grootste deel Canadezen, uit de Tweede Wereldoorlog, gelegen in de Nederlandse gemeente Berg
en Dal. De begraafplaats wordt onderhouden door de Commonwealth War Graves Commission.

Aantal graven naar land:

256 Britse militairen; 13 onbekende Britse militairen;
3 militairen uit Australië;
2331 militairen uit Canada; 7 onbekende militairen uit Canada;
1 militair uit Nieuw-Zeeland; 1 militair uit Rusland;
1 militair uit Nederland; 1 militair uit Joegoslavië;
2 militairen uit Polen; 3 militairen uit België.






Foto's: Oorlogsgravenstichting


David heeft zijn laatste rustplaats gevonden in Plot XV, Rij A, Graf 7.



Foto: Wouter van Dijken - 5 november 2016 (Find A Grave)



Foto: Jaap van der Woude - 13 april 2012 (Find A Grave)


In Canada wordt David op verschillende plaatsen herdacht ....


De Bomber Command Memorial Wall in Nantin, Alberta.



Foto's: Marg Liessens - 22 augustus 2008 (Royal Canadian Legion)


Het familiegraf Crozier op Walkerton Cemetery, Walkerton Ontario.


David: Killed in action - buried in Holland

Foto's: Chuckie Blaney - 2010 (Bruce County Genealogical Society)


Het War Memorial in Walkerton, Ontario.


World War II plaque

Foto's: Ontario War Memorials


In de Memorial Chamber of the Peace Tower in Ottawa.

De naam van David staat ook bijgeschreven in het "Second World War Book of Remembrance",
op pagina 150


Foto: Veterans Affairs Canada (Government of Canada)

De pagina met de naam van David in de Memorial Chamber of the Peace Tower zal jaarlijks
op 29 maart te zien zijn.



Enkele Bronnen:

"The Bomber Command War Diarres", An operational reference book 1939 - 1945.
M. Middlebrook and C. Everitt
Midland Publishing Limited, Earl Shilton, England 1996.

"RAF Bomber Command Losses of the Second World War",
Aircraft en Crew Losses, Volume 4, 1943 .
W.R. Chorley
Midland Counties Publications, Earl Shilton, England 1996.


aviation-safety.net
en.wikipedia.org
geneofun.on.ca
ontariowarmemorials.blogspot.com
oorlogsgravenstichting.nl
sites.rootsweb.com
tr.billiongraves.com
www.aircrewremembered.com
www.apeldoornendeoorlog.nl
www.bombercommandmuseum.ca
www.cwgc.org
www.findagrave.com
www.frankwandelt.nl
www.rafcommands.com
www.roll-of-honour.com
www.veterans.gc.ca

.
Harm HUT (36 jaar)
.


========= Geen foto beschikbaar =========


Geboren zaterdag 10 december 1904 te Rotterdam (ZH).

Zoon van Hendericus HUT en Pieternella van der HELM.



De Maasbode, woensdag 14 december 1904


Op woensdag 6 augustus 1930 te Rotterdam gehuwd met Maatje de VOS.



Rotterdamsch Nieuwsblad, woensdag 6 augustus 1930

Harm was olieman bij de koopvaardij.


Stoomschip Heemskerk

Foto: Vereenigde Nederlandsche Scheepvaart Mij



Op maandag 20 januari 1941 is het stoomschip "Heemskerk" (1919), groot 6500 Brt., van de Vereenigde
Nederlandsche Scheepvaart Maatschappij uit Den Haag onder kapitein.J. Bakker, op weg van Rangoon
naar Liverpool. Het schip geladen met Pig Iron (ruw ijzer) en is uit Rangoon vertrokken op 2 november
1940 en arriveerde op 22 november te Durban. De "Heemskerk" vertrekt op 24 november 1940 en via
Kaapstad en Freetown werd de reis naar Engeland ondernomen. In Freetown waar men op 1 januari 1941
vertrekt is het schip ingedeeld bij konvooi SL 61. Het konvooi bestaat uit 21 koopvaardij schepen en 10
escorte vaartuigen. Men verwacht dat het konvooi rond 24 januari 1941 te Liverpool zal aankomen.

Door de slechte weersomstandigheden, ruwe weer met hoge zeegang, is de "Heemskerk" enigszins uit het
konvooi geraakt. Ook de Britse koopvaardij schip King Edgar is achteropgeraakt. Beide schepen proberen
het voorliggende konvooi op circa vijf zeemijl afstand in te lopen. Maar tegen de noordoostelijke storm in
met 3 knopen snelheid overschot wil dit niet echt lukken.
De kapitein van de King Edgar heeft de "Heemskerk" over zijn bakboordkant op een afstand van circa 900
meter varen. Het konvooi vaart op de Atlantische Oceaan op 220 mijl ten westen van Ierland in positie
53°43'N.B. en 16°07'W.L. als er om circa 11.00 uur, onder het laag hangende wolkendek een groot vier
motorig vliegtuig, een Focke Wolfe 2000 Condor, uit het zuiden komt aanvliegen. Het vliegtuig vliegt in de
lengte richting van de "Heemskerk" en laat 2 bommen van 250 kg. vallen. De aanval gebeurde zo onver-
wacht en snel dat men op beide schepen geen kans zag om het vliegtuig met de aanwezige afweermidde-
len te raken.


Van de twee afgeworpen bommen viel er een net naast de "Heemskerk" en de andere viel door het achter-
luik en explodeerde in het schip. Het schip werd aan beide zijden zwaar beschadigd. Circa 100 ton steen-
kool uit de stuurboordbunker stortten in de machinekamer, waardoor twee van de aanwezige personen
werden gedood en veel schade werd aangericht. Van ruim 5 waren de luiken weggeslagen en de lading lag
gedeeltelijk in de machinekamer. Zware zeeën sloegen over het schip, dat dwarszee viel, en stortten in het
open ruim 5, terwijl ook veel water binnendrong door de grote gaten in de zijkanten. Met een onbruikbaar
geworden machine was het schip onder die omstandigheden niet te behouden en de kapitein gaf daarom
bevel het te verlaten. Toen de stuurboord boot op het achterschip, met vijf man er in, waarvan enkelen
gewond, te water lag werd deze sloep door de hoge zee zo hevig tegen de "Heemskerk" geslagen, dat de
3e stuurman, die met nog drie man aan dek stond, de inzittenden adviseerde maar weg te varen.
De beide grotere boten in de midscheeps kwamen zonder ongevallen te water, maar vooral aan de loefzij-
de had men veel moeite vrij te komen van het schip. Op de "Heemskerk" bevonden zich toen nog de vier
personen, die zich niet hadden kunnen redden in de boot, die achteruit te water was gebracht. Zij maak-
ten duidelijk, dat men de boten niet aan gevaar moest blootstellen om hen af te halen, maar dat zij zich
wel zouden redden met een vlot. De beide sloepen uit de midscheeps bleven in de buurt van de "Heems-
kerk" en na 3 kwartier zag men meer achteruit ook nog de derde boot, die toen goed lag op de hoge zee.
Daarna is van die sloep niets meer gezien en de ruwe zee belette dichter daarheen te roeien. Na enige
uren verscheen een korvet, HMS Delphinium (K 77) dat de schipbreukelingen van de twee sloepen op-
nam. De vier man, die toen nog op de "Heemskerk" waren, lieten daarop een vlot te water en werden
op één na ook opgepikt. Die ene man viel bij het overklimmen op het korvet te water en verdronk.

Lange tijd heeft het reddingsvaartuig nog gezocht naar de derde boot, doch zonder succes.
Vrij zeker is deze door de zware zeegang omgeslagen. De Raad voor de Scheepvaart oor-
deelde, dat de kapitein juist had gehandeld het zwaar gehavende schip te verlaten. Op 21
januari 1941 was een ander escorteschip uit het konvooi, de HMS Arbutus (I) (K 86), aan-
wezig toen de "Heemskerk" naar de bodem van de oceaan zonk.


HMS Arbutus

Foto: U-Boat net


Bij de ondergang van de "Heemskerk" kwamen acht opvarenden om het leven.

Naast Harm Hut waren dit:

Cornelis Egbertus van Heesch, 51 jaar, 1e machinist;
Johan Christiaan Louis Winter, 44 jaar, timmerman;
Jacob Jan Bontes, 43 jaar, stoker;
Willem de Heer, 27 jaar, marinier, kanonnier;
Engel Zwart, 47 jaar, tremmer;
J. van Wijk, stoker;
R.H.M. van Mechelen, bediende.

Zij vonden allen een zeemansgraf



Foto: Pixabay, 25 oktober 2007



Nieuwe Leidsche Courant, donderdag 6 februari 1941




Rotterdamsch Nieuwsblad, donderdag 24 april 1941




Enkele bronnen:

"Scheepsrampen in oorlogstijd"
Het Nationaal Zeemansfonds
Uitgave: J.F. Duwaer & Zonen, Amsterdam 1947

nimh-beeldbank.defensie.nl
oorlogsgravenstichting.nl
uboat.net
www.convoyweb.org.uk
www.erelijstmariniers.nl
www.postpage.nl
www.stadsarchief.rotterdam.nl
www.vns-voe.nl
www.wrecksite.eu

.
Adrianus Gerardus (Janus) VET (58 jaar)
.


Foto: Het Groene Hart


Geboren donderdag 24 april 1884 te Oudshoorn (ZH).

Zoon van Pieter VET en Geertje van VLIET.

Janus was van oorsprong winkelbediende in Leiden.
Voor militaire dienst, in 1904, was hij vrijgesteld wegens lichaamsgebreken.

Later is Janus veldwachter geworden en was in diverse plaatsen werkzaam
als (gemeente) veldwachter.

Op zaterdag 23 april 1910 te Leiden, op 25jarige leeftijd, gehuwd met de
24 jarige Catharina Maria NAGTEGAAL.

Uit dit huwelijk zeven kinderen.


In januari 1913 is Janus aangesteld als gemeente veldwachter in Hazerswoude-
Rijndijk (ZH).



De Leidsche Courant, zaterdag 11 januari 1913


Het gezin woonde aan de Hooge Rijndijk A 254.



Leidsch Dagblad, vrijdag 30 januari 1920



Nieuwe Leidsche Courant, dinsdag 4 januari 1938


Veldwachter Janus VET koos tijdens de bezettingsjaren de kant van de mensen en dat
kwam hem duur te staan. Janus moest uit hoofde van zijn functie bij een bijeenkomst
van Jehova’s Getuigen in Boskoop gaan kijken. Deze godsdienst was door de Duitse
overheid in 1935 al verboden vanwege zijn uitgangspunten. Ook in Nederland moesten
de Jehova’s Getuigen ondergronds gaan.

Bij de bijeenkomst in Boskoop was ook een echtpaar uit Hazerswoude aanwezig. Na de
inval door politie begeleidde veldwachter Janus het stel naar huis. De man had kinder-
verlamming gehad en reed op een driewieler, zijn vrouw zat achterop. Op weg naar huis
vroeg de veldwachter of het stel nog verboden blaadjes of geschriften in huis had. Dat
hadden ze. Janus bood aan deze voor hem te verbranden in het waterfornuis van de ge-
meentesecretarie. Hierover klaagde het echtpaar niet veel later bij een man die NSB’er
bleek te zijn. Deze besloot vervolgens de autoriteiten in te lichten over het handelen van
de veldwachter. Kort daarna moest Janus Vet zich in uniform met geweer melden op het
gemeentehuis. Hij en zijn vrouw hadden geen idee waarom.

Janus werd gearresteerd en allereerst overgebracht naar het ‘Oranjehotel’ in Schevenin-
gen. Via Kamp Amersfoort kwam hij op 18 december 1942 in concentratiekamp Neuen-
gamme in Duitsland terecht. Hij kreeg kampnummer 1325.


Neuengamme

Foto: Emerce


In het hoofdkamp van Neuengamme is Janus VET op woensdag 27 januari 1943, slechts
58 jaar oud, gestorven aan dysenterie, een jaar nadat hij was opgepakt wegens verzets-
activiteiten. Waarschijnlijk was zijn zwakke hart hem fataal geworden.

Verzet en verraad hebben velen het leven gekost. Janus zal met zijn goede daad deze
afloop nooit hebben kunnen voorspellen....


Van Janus VET is geen aanwijsbare laatste rustplaats bekend.

Zijn naam staat bijgeschreven in Gedenkboek 34 van de Oorlogsgravenstichting.



Oorlogsmonument Hazerswoude-Rijndijk


Het oorlogsmonument in Hazerswoude-Rijndijk (gemeente Alphen aan den Rijn) staat aan
de Bilderdijklaan nabij de kruising met de Staringstraat. Het monument bestaat uit een
zwarte gedenksteen en een natuurstenen zuil, omgeven door een bakstenen muurtje. Op
de steen zijn de namen, sterfdata en plaatsen van overlijden van zeven medeburgers aan-
gebracht.

Het monument herinnert de inwoners aan hen die tijdens de bezettingsjaren en de daarop-
volgende strijd in het voormalig Nederlands-Indië door oorlogshandelingen om het leven
zijn gekomen.

De namen van de zeven slachtoffers luiden:

P. Ammerlaan, C. van Hoorn, P.P. van Hoorn, A.H. Schakenbos, J. van Veen, J. van Veen en A.G. Vet.





Foto's: Agaath - 3 augustus 2015 (commons.wikimedia.org)


Enkele Bronnen:

Groene Hart Koerier, woensdag 25 april 2018

monument.vriendenkringneuengamme.nl
nl.wikipedia.org
oorlogsgravenstichting.nl
www.4en5mei.nl
www.dichtbij.nl
www.emerce.nl
www.erfgoedleiden.nl
www.kz-gedenkstaette-neuengamme.de
www.openarch.nl

.
Max Willem van der POEL (31 jaar)
.


Foto: Oorlogsbronnen


Geboren zondag 3 april 1910 te Soekaboemi, West Java (NOI)

Zoon van Petrus Philippus van der POEL en Henriëtte Lucie BEIJERINCK



De Preanger-Bode (A.B.) maandag 4 april 1910


Na zijn jeugd en voltooien van zijn studie vertrekt Max op 17 juli 1929
vanuit Batavia naar Nederland om in Breda aan de Koninklijke Militaire
Academie (KMA) te studeren voor officier der cavalerie bij het Koninklijk
Nederlandsch-Indisch Leger.


De Sumatra Post vrijdag 19 juli 1929



De Indische Courant, maandag 30 september 1929

Na drie jaren studie aan KMA volgt er benoeming tot officier der cavalerie.


Soerabaiasch-Handelsblad, vrijdag 5 augustus 1932


Op maandag 22 augustus 1932 huwt Max te Rijswijk (ZH) op, 22 jarige leeftijd,
met Yvonne Hedwidge Suzanne CROOIJ, 18 jaar, geboren te La Hulpe, België.

Uit dit huwelijk geboren een dochter en een zoon.

Max keert terug naar Indië om al het geleerde in praktijk te brengen.


Soerabaiasch-Handelsblad, vrijdag 7 october 1932


Het vliegen zit bij Max meer in het bloed dan de cavalerie. Of hij tijdens zijn vrije
tijd het vliegen heeft geleerd, of vanaf het begin tijdens een opleiding de militaire
Luchtvaart Afdeling van het KNIL, is niet geheel duidelijk. Wat wel duidelijk is dat
hij zijn militaire carrière voortzet bij de militaire luchtvaart als vlieger-waarnemer.



De Indische Courant, woensdag 15 juni 1938


Max vliegt op diverse type toestellen. Uiteindelijk gaat hij door als jachtvlieger en
komt op diverse militaire vliegvelden in de gehele archipel. Naast het vliegen is
Max ook een filmer. Hij maakt een korte film van zijn vliegtuigafdeling die tijdelijk
is gedetacheerd op één van geheime vliegvelden tijdens een oefening.


Biertje ...? Still uit de film "Bij ons in Scheveningen" uit 1938 door Max van der Poel.

Bron: Oorlog in blik (NIOD)


"De naam Scheveningen was de codenaam voor het vliegveld Samarinda in Oost
Borneo. De locatie van dit vliegveld was geheim. Regelmatig gingen patrouilles
van drie vliegtuigen op "meerdaagse oefening" naar zo'n basis in de Buitengewes-
ten. De beelden tonen het "dagelijks leven" op deze basis, waaronder de lokale
Dajak-bevolking. M.W. van der Poel zat bij de Luchtvaart Afdeling (LA-KNIL) en
was o.a. in 1937-1938 jachtvlieger bij de 1e Vliegtuigafdeling (1-VA) en vloog op
de Curtiss Hawk (P-6) die vanaf december 1936 was geplaatst op Kali-Djati nabij
Bandoeng op West Java"


Na zeven jaar dienst in de Oost met verlof naar Nederland.
Het is niet te achterhalen wanneer precies en met welk schip Max de reis naar
Nederland heeft gemaakt. Ook over de terugreis is geen info te vinden en of het
gezin mee reisde.



Het Nieuws van den Dag voor Nederlandsch-Indië, zaterdag 8 april 1939


1940 - 1942


Formatie Curtiss H75 A-7 Hawk 1940-1941 NOI

Foto: Camouflage (Collectie Boxman)


Max ondertussen bevordert tot kapitein vlieger-waarnemer is commandant van de 1e afdeling van vlieg-
tuiggroep IV. De oudere Curtiss Hawk P-6 toestellen zijn vervangen door de Curtiss H75 A-7 Hawk. Deze
toestellen zijn sinds mei 1940 ingedeeld bij de diverse jachtvliegtuig afdelingen, die na het uitbreken van
de vijandelijkheden een zware strijd moeten leveren tegenover grote aantallen Japanse vliegtuigen.



De luchtstrijd boven Oost Java begin februari 1942

De Japanse operatie om het luchtoverwicht boven Oost Java te krijgen begon op dinsdag 3 februari 1942
met een grote luchtaanval. In totaal werden 134 Japanse vliegtuigen ingezet om dit doel te bereiken.

Voor het onderscheppen van luchtaanvallen boven Oost Java had ABDAIR (Geallieerd hoofdkwartier
van de luchtstrijdkrachten) de beschikking over de afdelingen 1- en 2-vl.G.IV (van vliegtuiggroep IV)
op respectievelijk Madioen en Tandjoeng Perak (Soerabaja) en het net in Java aangekomen 17 Persuit
Squadron van de Amerikaanse legerluchtmacht.

De geallieerde jagersterkte in Oost Java was toen:

1-vl.G.IV te Maospati nabij Madioen met 8 jagers van het type Curtiss H75 A-7 Hawk,
2-vl.G.IV te Perak met 13 jagers en
17 Persuit Squadron te Ngoro met 12 jagers.

In onderhoud te Maospati waren nog 11 jagers van beide KNIL eenheden.


Afdeling 1-vl.G.IV onder leiding kapitein vlieger-waarnemer Max van der Poel hoorde op 3 februari 1942
midden op de ochtend: “klaarmaken voor gevecht”. De acht aanwezige vliegers haastten zich naar de
acht gevechtsgerede Hawks en taxieden naar het begin van de startbaan. Met de motoren afgezet wacht-
te de 1-vl.G.IV op instructies van het Commando Luchtverdediging in Soerabaja.

Max van der Poel liep terug naar de hangar van zijn afdeling en ging bij de telefoon zitten. Pas een half
uur later kwam hij aanrennen, klom in zijn Hawk met nr. C 323, startte en gaf direct volgas. Het was
veel te laat. Op het moment van de start van Max, zijn toestel stond als enige op de startbaan opgesteld,
vielen de eerste bommen op een voorraad benzinedrums, opgeslagen achter de rechts van de startbaan
opgestelde Hawks van de andere vliegers. Met zuilen van vuur en rook gingen de vatende lucht in.

Tijdens het optaxiën van de startbaan vielen de bommen als het ware om de Hawks heen. De startbaan
bleef onbeschadigd. het werd een chaotische start, waarbij het patrouilleverband geheel verloren ging.
Met onderling vrij grote afstand en zelfs niet in koppelverband klommen de jagers uit voor het onder-
scheppen van de Japanse bommenwerpers.


Gedurende de klim kreeg sergeant vlieger Mulder problemen met de motor van zijn Hawk, een cilinder-
kop brak af. De vlieger keerde terug. Vlak voor de landing stopte de motor van zijn jager. Direct daarop
vielen Japanse Zero’s aan. Terwijl zijn toestel nog reed , sprong Mulder eruit; 200 m. verder kwam zijn
Hawk brandend tot staan.
Sergeant vlieger Kok kreeg boven Madioen met de motor van zijn toestel. Ook hij besloot terug te keren
naar vliegveld Maospati en werd tijdens de landing geconfron-teerd met zes Zero’s die een aanval uitvoer-
den. Enkele jagers vielen prompt zijn Hawk aan. Kok sprong na hard remmen uit zijn nog rijdende toestel
en bleef net als Mulder ongedeerd. Zijn Hawk brandde evenals die van Mulder geheel uit.


Terwijl de andere Hawks door klommen voor het uitvoeren van een aanval op de 27 bommenwerpers,
draaide Max af omdat hij een afdeling Zero’s zag vliegen.

Door de slechte radiocommunicatie en de grote onderlinge afstand tussen de Hawks had geen van de
andere vliegers in de gaten dat de formatieleider achter een ander doel aanging. Max ging alleen het
gevecht aan met de zes Zero’s die de bovenste verdediging vormden van zes andere Zero’s die de aan-
val op Maospati uitvoerden. Drie Japanse jachtvliegers schoten Max van der Poel binnen enkel minuten
neer. Max wist van zijn parachute gebruik te maken, maar hij kwam bij Madioen in de sterk gezwollen
en wild stromende kali terecht en verdronk.
Waarschijnlijk had hij zich door brandwonden aan zijn handen niet tijdig van zijn parachute kunnen ont-
doen. Dorpelingen, die hem in de rivier zagen neerkomen, hielpen niet omdat – naar zij later verklaar-
den – zij dachten met een Japanse parachutist van doen te hebben.

Pas op dinsdag 10 februari werd het stoffelijk overschot van Max van der Poel gevonden.


Max Willem van der Poel is na de oorlog herbegraven op het Nederlands ereveld Pandu te
Bandung, Indonesië


Nederlands ereveld Pandu te Bandung,

Foto's: Oorlogsgravenstichting


Enkele Bronnen:

"Camouflage en Kenmerken", Op vliegtuigen van de ML van het KNIL
M.T.A. Schep
Uitgeverij Geromy b.v., Utrecht 2018

"De luchtstrijd om Indië", Operaties van ML-KNIL in de periode
december 1941 – maart 1942.
P.C. Boer -e.a.-
Uitgeverij Uniboek b.v., Houten 1990

"KNIL Gedenkboek", Korps beroepsofficieren 1940 - 1950
Leden van de NOIV
Uitgave Nederlandsch-Indische Officiersvereeniging, z.p.- z.j. [1950]

“Naam- en Ranglijst der Officieren - 1940”
Departement van Defensie
J. Noorduyn en Zn., Gorinchem 1940


kw.jonkerweb.net
nl.wikipedia.org
oorlogsgravenstichting.nl
www.marsethistoria.nl
www.oorloginblik.nl

.
Johannes Maria Josephus ADRIAANSE (19 jaar)
.


Foto: Oorlogsgravenstichting


Geboren zondag 28 juni 1925 te Heemstede (NH).

Zoon van Henricus Simon ADRIAANSE en Apolonia Petronella Maria BRAAM



Haarlems Dagblad, zaterdag 4 juli 1925


Naast Johannes waren er nog drie zonen in het gezin. Vader dreef een kruide-
nierswinkel aan de Raadhuisstraat 99 te Heemstede.

Johannes zat bij zijn ouders ondergedoken. Hij wilde in begin 1945 naar bevrijd
gebied in het zuiden. In een poging op 10 februari 1945 met een vriend de Waal
over te steken is hij ontdekt, door Duitsers beschoten en verdronken.

Zijn lichaam is nooit gevonden.

Er is van Johannes geen laatste rustplaats bekend.

Zijn naam staat opgetekend in Gedenkboek nr. 42 van de Oorlogsgravenstichting.



Monument te Heemstede

Aan de Vrijheidsdreef te Heemstede is het Vrijheidsbeeld geplaats.

Het beeld herdenkt de burgerslachtoffers uit Heemstede en is ontworpen door Mari S. Andriessen
(1897-1979).

De onthulling heeft op 4 mei 1948 plaatsgevonden.

Het beeld is een uit Ettinger tufsteen vervaardigd beeld van een vrouwenfiguur die haar boeien slaakt.
Het beeld is geplaatst op een vierkant voetstuk. Aan de voet van het beeld bevindt zich een stenen
plaquette. Het beeld is 3 meter 16 hoog.

De inscriptie op het voetstuk luidt:

"1940 - 1945.

Op de plaquette zijn de namen van 45 oorlogsslachtoffers uit Heemstede aangebracht.


De vrouw staat symbool voor de bevrijding. Haar afgewende blik duidt op weerzin tegen de bezetter.
Het beeld is geplaatst aan het eind van de Vrijheidsdreef: een klassieke laan met aan weerszijden een
dubbele bomenrij. De laan is in 1914 aangelegd als herinnering aan de bevrijding van Frankrijk in 1813.

In 2015 zijn 8 nieuwe namen toegevoegd aan de gedenkplaat bij het Vrijheidsbeeld. De gedenksteen is
vernieuwd en er staan nu 53 namen op vermeld. Tijdens de vervanging van de gedenksteen kwam een
onderliggende, dichtgelaste koker tevoorschijn. Hierin zat een linnen papierrol met daarop een korte
beschrijving van alle slachtoffers die op de steen stonden. Bij de vernieuwing is een lijst toegevoegd met
een korte beschrijving van de "nieuwe" slachtoffers. Beide rollen zijn in een koker onder de gedenksteen
teruggeplaatst.



Foto: Carellebrun - 8 juli 2011 (Wikimedia)




Enkele Bronnen:


"Heemstede 1940 - 1945", Een gemeente in bezettingstijd
M. Bulte -en- H. Krol
Uitgave, De Vrieseborch, Haarlem 1995


commons.wikimedia.org
oorlogsgravenstichting.nl
www.4en5mei.nl

.
Hugo van LENNEP (31 jaar)
.


Foto: Eerebegraafplaats Bloemendaal


Geboren donderdag 17 april 1913 te Salatiga, Java (NOI).

Zoon van Herman van LENNEP en Olga BENDA.

Hugo van Lennep woonde met zijn moeder en zusters Helena Olga (1914)
en Anna (1917) tijdens zijn middelbareschooltijd in de Crayenesterlaan 28
in Haarlem. Hugo hockeyde bij de BMHC (Bloemendaal-Musschen-Haarlem-
Combinatie).

Op 4 september 1939 vertrok zijn moeder met zijn twee zusters op het m.s.
Oranje vanuit Amsterdam naar Java, waar zijn vader Directeur der Gouver-
nements Landbouwbedrijven te Batavia was.

Hugo ging vervolgens in Delft studeren voor bouwkundig ingenieur.

Gedurende de mobilisatie 1939-1940 maakte Hugo van Lennep als gemobili-
seerd sergeant deel uit van de 4e sectie VIIe Zoeklichtafdeling tegen Lucht-
doelen. Ook de tijdens de meidagen van 1940 was Hugo met zijn afdeling
actief bij de verdediging van vliegveld Ypenburg tegen vijandelijke Duitse
luchtaanvallen en de daaropvolgende strijd tegen de gelande parachutisten.
Tijdens het afhalen van proviand bij kasteel Binckhorst werden drie van zijn
maten neergeschoten. Mogelijk heeft dit hem gemotiveerd om in het verzet
te gaan. Hugo ontwierp een monument voor hen, dat in augustus 1940 in de
tuin van het kasteel werd onthuld.


Na de capitulatie van de Nederlandse strijdkrachten keerde Hugo terug naar
Delft om zijn studie bouwkundig ingenieur af te maken. In het voorjaar van
1943 weigerde hij de loyaliteitsverklaring te tekenen. Korte tijd later gaf hij
ook geen gevolg aan de oproepen tot tewerkstelling en krijgsgevangenschap.
Hij dook onder in Den Haag.


Hugo van Lennep raakte betrokken bij het verzet van de Delftse studenten.
Hij maakte illegale radiozenders en verzorgde bij uitgeverij De Bezige Bij de
uitgave van het boekje 'Moffenspiegel'. Hij werkte ook voor Het Parool en
bracht berichten rond.

Eind 1944 besloot hij samen met Dick Geerlings om de grote rivieren over
te steken naar bevrijd Nederland. Twee pogingen mislukten. Bij de derde
poging, ditmaal ook in gezelschap van Jan Dirk van Bilderbeek, werden ze
begin januari 1945 bij Dubbeldam door Duitsers gearresteerd, in Dordrecht
opgesloten en naar de gevangenis van Scheveningen (Oranjehotel) gebracht.

Op 17 februari 1945 werden zij zonder uitleg weggehaald en op de Waalsdor-
pervlakte geëxecuteerd.


Lange tijd bleef men in onzekerheid over het lot van Hugo en zijn vrienden.



De Vrije Pers, zaterdag 30 juni 1945



Trouw, woensdag 15 augustus 1945


Zijn familie in Nederlands-Indië overleefde de oorlog en zij vonden elkaar weer.
In 1946 vertrokken zijn moeder en zusters naar Nederland en zochten vergeefs
naar Hugo.

Twee jaren later bleek dat de mannen op de Waalsdorpervlakte waren gefusilleerd.
Hij werd in grafkuil 264 teruggevonden en op vrijdag 25 april 1947 op de Eerebe-
graafplaats Bloemendaal in Overveen in vak 39 herbegraven.



Foto: André Reijniers - 1 januari 2019



Foto: Oorlogsgravenstichting


Enkele Bronnen:


gw.geneanet.org
nl.wikipedia.org
oorlogsgravenstichting.nl
www.digibron.nl
www.eerebegraafplaatsbloemendaal.eu
www.gahetna.nl
www.geni.com
www.openarch.nl

.
Jaap (Jacob) BOES Kzn. (41 jaar)
.


Foto: Ter herinnering aan de mannen


Geboren zaterdag 13 september 1902 op Marken (NH)

Zoon van Klaas BOES en Maretje APPEL

Jaap, 29 jaar oud is op zaterdag 7 mei 1932 gehuwd op
Marken met Trijntje VISSER 24 jaar oud.

Uit dit huwelijk werden geboren;
zoon Klaas geboren in 1932 en overleden in 1934,
dochter Marie, geboren in 1936 en
zoon Klaas (2) geboren in 1937.

Het gezien woonde op de Kerkbuurt 168 op Marken.

Trijntje Boes-Visser overleed op 26 september 1939, op
31 jarige leeftijd.



Foto: Ter herinnering aan de mannen


Jaap was bootsman ter Koopvaardij in dienst van de Koninklijke Nederlandsche Stoomboot
Maatschappij (KNSM). Hij was geplaatst aan boord van het stoomschip "Jan Lievens".




Foto: Kustvaartforum

Het schip (7.178 Brt) is gebouwd in 1942 bij de Todd-Bath Iron S.B. Corp., in Portland, Maine, U.S.A.
Het werd in de vaart gebracht als "Ocean Merchant". In 1943 nam de Nederlandse regering te Londen
het schip over en bracht het onder beheer bij de KNSM onder de naam "Jan Lievens". Na de oorlog op
3 december 1946 ging het schip terug naar de regering en kreeg het de naam "Amstelstad".



Foto: Ter herinnering aan de mannen

In begin 1944 is Jaap Boes aan boord van de "Jan Lievens". Het schip vertrekt op zaterdag 12 februari
1944 vanuit Liverpool (UK) in konvooi OS 68 en heeft als bestemming Taranto in Zuid Italië. Het kon-
vooi bestaat uit 56 schepen en een begeleidend escorte van 12 oorlogsschepen.

Op donderdag 24 februari 1944 op de Atlantische Oceaan voor de Straat van Gibraltar word het konvooi
gesplitst in OS 68 en KMS 42. De "Jan Lievens" zal de volgende dag met konvooi KMS 42 de Straat van
Gibraltar passeren en vervolgens naar de nieuwe bestemming, Augusta op Sicilië, varen.

Tijdens het splitsen van het konvooi vind er een Duitse luchtaanval plaats op de schepen van het konvooi.
Aan boord van de "Jan Lievens" was men bezig om een rookgordijn op te zetten voor de doorvaart in de
Straat van Gibraltar.

Jaap valt tijdens deze aanval om 14.15 uur LT. overboord en wordt helaas niet meer teruggevonden.

Jaap Boes heeft een zeemansgraf gevonden.


Foto: Pixabay

De naam van Jaap Boes staat bijgeschreven in Gedenkboek 38 van de Oorlogsgravenstichting.


Als laatste teken van leven kreeg men een telegram van Jaap Boes, met een nieuwjaarswens, het werd
via het Rode Kruis op 1 februari 1944 op Marken ontvangen.



Aangifte van overlijden.

Krachtens het bepaalde in artikel 2 van de Wet van 2 juni 1949, is op 9 november 1950 vanwege de
Minister van Justitie aangifte gedaan van het overlijden op de hieronder vermelde data en plaatsen
van de daarbij aangegeven vermisten, zulks bij de ambtenaren van de burgerlijke stand van de ge-
meente waar de vermiste laatstelijk woonachtig was.


Bijvoegsel Nederlandse Staatscourant van donderdag 9 november 1950



Gedenkteken op Marken





Het gedenkteken in Marken is een dukdalf van hardhout en roestvrij staal. De dukdalf is een samenstel-
sel van vier houten aanmeerpalen voor schepen. Op de dukdalf is een roestvrij stalen plaat bevestigt
waarop de namen van de 11 mannen staan vermeld. Het stelsel is 2 meter hoog, 80 centimeter breed
en 80 centimeter lang.





Het gedenkteken in Marken staat symbool voor de mannen van Marken die in den vreemde om-
kwamen als gevolg van de Tweede Wereldoorlog.


Het gedenkteken is een ontwerp van Sijmon Zondervan en onhuld op 11 november 2011 door de
Commissaris van de Koningin Noord-Holland, de heer J. Remkes en Schout bij Nacht der Koninklijke
Marine, ir. K. Visser.

Het gedenkteken is geplaatst tegenover het dorpshuis 't Trefpunt te Marken op de Kerkbuurt 90.



Foto's: Ter herinnering aan de mannen

Ook staat hier het gedenkteken ter nagedachtenis aan de omgekomen 7 bemanningsleden van de
Engelse bommenwerper Short Stirling BK710 die in de nacht van 25 op 26 mei 1943 in het IJssel-
meer neerkwam.



KNSM monument te Amsterdam


Foto: 4 en 5 mei - Anita van Stel

Het KNSM-monument in Amsterdam is een plaquette van witte natuursteen met
in reliëf een liggende, naakte mannenfiguur. Hieronder zijn een vijftal gedenk
platen aangebracht met de namen van 247 omgekomen zeelieden.

Het ontwerp is van Pieter Starreveld, de plaquette werd onthuld op 4 mei 1947
in het toenmalige hoofdkantoor van de KNSM, het Scheepvaarthuis aan de Prins
Hendrikkade te Amsterdam.

In de jaren na 1947 heeft de plaquette op diverse locaties een plek gevonden
om uiteindelijk in 2005 weer op gepaste locatie nabij het IJ terug te keren

Op 10 september 2005 zijn de platen opnieuw onthuld, nadat deze waren over-
gebracht naar de vestibule van de 'Kompaszaal', de voormalige passagiers aan-
komst- en vertrekhal van de KNSM, in Loods 6 op het KNSM-eiland te Amster-
dam.




Enkele Bronnen:


"Ter herinnering aan de mannen van Marken die niet terugkeerden na de
Tweede Wereldoorlog".
Jaap Boes en Klaas Boes
Uitgave: Christelijke Oranjevereniging ‘Marken en Oranje’, Marken 2011

"De KNSM in de 2e Wereldoorlog", Opdat wij hen niet vergeten.
W.H.A. Wessels
Uitgave: Herman Instore Marketing B.V., Hoorn 2008


fortships.tripod.com
nl.wikipedia.org
oorlogsgravenstichting.nl
www.arendnet.com
www.convoyweb.org.uk
www.genealogieonline.nl
www.openarch.nl

.
Gerrit Pals VREELING (26 jaar)
.


Foto: Oorlogsgravenstichting


Geboren zaterdag 6 maart 1915 te Coevorden (DR)

Zoon van Hendrik VREELING en Femmigje PROP.

Naast Gerrit waren er nog 4 kinderen, zoon Willem, dochter Hiltje, zoon Jan
(overleed na 10 maanden) en dochter Alida Margrieta.



Provinciale Drentsche en Asser Courant, vrijdag 9 april 1915


Gerrit neemt dienst bij de Koninklijke Marine als stoker met stamboeknr. 12086.
Hij doet dienst aan boord van diverse oorlogsschepen zowel in Europese wateren
als in de Oost.

In juli 1939 volgt plaatsing bij de Marine kazerne te Amsterdam, tewerkgesteld
bij de afbouw van de nieuwe mijnenlegger Willem van der Zaan.



Heldersche Courant, dinsdag 18 juli 1939


Op 21 augustus 1939 wordt het schip in dienst gesteld als Hr.Ms. Willem van der
Zaan. Na diverse beproevingen gaat het schip als mijnenlegger aan het werk in
de Nederlandse wateren tijdens de mobilisatie 1939 - 1940.


Mei 1940

Vrijdag 10 mei 1940, oorlog in Nederland, het voltooien van de reeds aanwezige mijnenvelden voor de
Nederlandse kust gaat gewoon door.

Op maandag 13 mei krijgt het schip opdracht naar Engeland uit te wijken. Er worden diverse goederen
aan boord gebracht zoals reserve onderdelen voor Hr.Ms. Sumatra die al op 10 mei naar Engeland is
uitgeweken. Om 18.00 uur vertrekt het schip uit Den Helder en komt de volgende dag om 09.00 uur aan
te Engeland.

De Willem van der Zaan wordt in juni 1940 te Portsmouth deels verbouwd en aangepast om mijnen van
Engels fabricaat te kunnen gaan leggen. Ook krijgt het schip nieuw luchtafweergeschut.


Hr.Ms. Willem van der Zaan, na verbouwing, Engeland zomer 1940

Foto: NIMH


Het schip wordt na de verbouwing in juli 1940 gestationeerd in Immingham aan de Noordzeekust in het
graafschap Lincolnshire en doet vandaaruit mijnoperaties samen met Engels mijnenleggers.
Deze operaties duren tot eind september 1940. Na reparaties maakt de bemanning het schip gereed om
naar Nederlands-Indië te vertrekken.

Op 29 october 1940 ontvangt de commandant, overste Lindner een Bronzen Leeuw en 15 andere opvaren-
den, waaronder Gerrit Pals Vreeling, inmiddels Korporaal Machinist, een Bronzen Kruis voor mijnenlegacties
in de Het Kanaal en de Noordzee in de periode 5 juni - 1 october 1940.


De Willem van der Zaan vertrekt op 13 november 1940 vanuit Londonderry in Noord-Ierland naar de Oost,
waar het schip op 14 januari 1941 te Tandjong Priok, de haven van Batavia aankomt. Het schip gaat eind
januari 1941 in onderhoud, veel personeel wordt overgeplaatst naar andere schepen en/of walinrichtingen.
Vanaf 17 maart 1941 wordt het schip weer operationeel ingezet.



Hr.Ms. Kortenaer, torpedobootjager uit de Admiralen klasse (8 eenheden).

Gebouwd te Rotterdam, in dienst gesteld op 3 september 1928. Het schip vertrok op 4 november 1935
samen met haar zusterschip Hr.Ms Van Ghent via het Suezkanaal naar Nederlands-Indië . Alle eenheden
van deze klasse zijn in de Tweede Wereldoorlog verloren gegaan. Hr.Ms. Van Galen ging op 10 mei 1940
te Rotterdam verloren, de overige 7 eenheden alle in 1942 in Nederlands-Indië.


Hr.Ms. Kortenaer in de Oost

Foto: Gahetna


Gerrit Vreeling is na aankomst in Nederlands-Indië aan boord van de Hr.Ms. Willem van der Zaan op overge-
plaatst naar de Hr.Ms. Kortenaer. Wanneer dat precies heeft plaats gevonden is mij niet bekend. ook is niet
bekend of hij tijdens zijn verblijf in Hotel Lawoe al op de Kortenaer was geplaatst.


Hotel Lawoe te Sarangan, Oost Java, augustus 1941.


Foto's: Maritiemdigitaal -en- Oorlogsgravenstichting

In 1941 werd het de bemanningen van KM-eenheden, gelegen in de haven van Soerabaja, gegund om
enige dagen te ontspannen in het Hotel Lawoe te Sarangan. Vanuit het hotel werden wandel-, paardrij-
en kanotochten en sportwedstrijden georganiseerd. Hotel Lawoe dat voor de Tweede Wereldoorlog ge-
rund werd door Duitse eigenaars (die werden in mei 1940 geïnterneerd), werd in de 2e helft van 1941
tijdelijk beheerd door dhr. H.W. Lafeber (1903-1982), employee van de Bataafse Petroleum Maatschap-
pij. In de periode mei - october 1941 hebben circa 371 personen in het hotel hebben vertoefd.
Gerrit Vreeling vertoefde daar in de periode 18 - 31 augustus 1941.



De torpedojager Hr.Ms. Kortenaer (1928-1942) tijdens de Slag in de Javazee.

Op vrijdag 27 februari 1942 om 16.00 uur begon de Slag in de Javazee.
Commandant van de Kortenaer was Luitenant ter zee 1e klasse A. Kroese. Het schip stoomde in een open
formatie achter de divisieboot, de torpedojager Hr.Ms. Witte de With. De Nederlandse torpedoboot-jagers
stoomden op ongeveer 1000 meter aan bakboord van de kruiserlinie, ongeveer dwars van de Amerikaanse
zware kruiser USS Houston. Kort na 16.00 uur kwamen de eerste meldingen binnen van vijandelijke sche-
pen en kort daarna kwamen deze in zicht vanaf de brug. De schepen waren nog niet herkenbaar. Niet veel
later werd vuur geopend door twee schepen, die later Japanse zware kruisers van de Nachi klasse bleken
te zijn. De Engelse zware kruiser HMS Exeter en de USS Houston beantwoordden dit.

Later mengden zich ook Japanse torpedobootjagers in de strijd. Er hing veel rook, dus het was moeilijk te
zien of de vijand getroffen werd. Om 17.00 uur bleek dat de HMS Exeter getroffen was. Er kwam veel
stoom uit de schoorsteen maar de kruiser stond niet in brand. De HMS Exeter draaide naar bakboord en
de andere kruisers volgden dit voorbeeld.


Reddingsmiddelen aan boord van de Kortenaer.

De Kortenaer had klein-model balsahouten reddingsvlotten aan boord, elk met plaats voor zes man.
Normaal lagen die vast aan het schip, maar in geval van nood zou er mogelijk geen tijd zijn om ze los
te maken. Luitenant ter zee 1e klasse R. Crommelin, oudste officier aan boord, had voor de aanvang
van de zeeslag om meer reddings-vlotten gevraagd; achttien vlotten werden aan dek gelegd. Met toe-
stemming van de commandant maakte men een constructie waarbij de vlotten zelf los zouden komen
als het schip zou zinken.


Voordat de Kortenaer van koers veranderde, werd zij om 17.13 uur midscheeps getroffen door een torpe-
do van de Japanse kruiser Haguro. Het schip kwam omhoog en viel terug, waarna het voorschip omviel.
De rest van het schip richtte zich weer op en leek als een knipmes dubbelgevouwen te worden. Het voor-
en achter schip waren slechts drie meter van elkaar verwijderd. De zee lag vol stookolie.
Enkele bemanningsleden waren op tijd in zee gesprongen. Alles ging zo snel dat er geen van de reddings-
sloepen gestreken kon worden. Een deel van de bemanning had een reddingsvest aan, maar velen ook
niet.

De gewone reddingssloepen gingen met de Kortenaer naar de bodem van de zee maar de constructie van
de vlotten bleek te werken, 14 van de 18 kwamen bovendrijven. De drenkelingen zochten een vlot op en
hesen zich erin.

Overlevenden.

Berichten over het aantal overlevenden verschillen, volgens Crommelin waren het er 103, volgens andere
berichten 90, de Britse gegevens maken melding van 113.


Als gevolg van de ramp met Hr.Ms. Kortenaer kwamen 55 opvarenden, ruim een derde van de bemanning,
om het leven.


Gerrit Pals VREELING was een van hen ......


Zij vonden een zeemansgraf ……


..... Opdat zij met eere mogen rusten .....



Foto: Besthdwallpaper


De naam van Gerrit Pals VREELING staat vernoemd in Gedenkboek 39 van de Oorlogsgravenstichting



Tijdens de Slag in de Javazee, op vrijdag 27 februari 1942, gingen de Nederlandse torpedobootjager
Hr.Ms. Kortenaer, de kruisers Hr.Ms. Java en Hr.Ms. De Ruyter, met aan boord schout-bij-nacht Karel
Doorman, ten onder. In totaal verloren circa 915 Nederlandse- en Indische marinemannen aan boord
van deze schepen het leven. Zij vonden allen een zeemansgraf....


Het Karel Doorman-munument


Karel Doorman-monument Ereveld Kembang Kuning Indonesië 2010


Op 27 februari 2006 zijn door de toenmalige staatssecretaris van Defensie C. van der Knaap, op initiatief
van de Oorlogsgravenstichting, 15 bronzen platen onthult met de namen van de 915 marinemannen.
Deze bronzen platen bevinden zich op het Karel Doorman-monument op het Nederlandse ereveld Kembang
Kuning te Surabaya, Indonesië


De bronzen plaat Hr.Ms. Kortenaer




Foto's: Oorlogsgravenstichting



Verdwijning van het wrak

Plaquette die niet geplaatst kon worden op het oorlogsgraf van de Hr.Ms. Kortenaer

In 2002 werd het wrak door amateurduikers in de buurt van het eiland Bawean,
ten noorden van Java, gevonden. Op 15 november 2016 werd door de Nederland-
se regering bekendgemaakt dat het wrak van de Hr.Ms. Kortenaer gedeeltelijk en
de wrakken van Hr.Ms. de Ruyter en Hr.Ms. Java geheel lijken te zijn verdwenen
van de zeebodem. Aangenomen wordt dat het wrak door een Aziatisch bergings-
bedrijf is gesloopt om het ijzer te verkopen.
Een herdenkingsplaquette voor het oorlogsgraf van de Kortenaer kon niet meer
op het schip geplaatst worden en bevindt zich sinds 2017 in het Marinemuseum
te Den Helder.


Herdenkingsplaquette Hr.Ms. Kortenaer

Foto: Marinemuseum





Enkele Bronnen:

"De Javazee-campagne na 75 jaar", Sporen van de strijd van de
Koninklijke Marine tegen Japan december 1941 – maart 1942
C. Dullemond (red.)
St. Karel Doorman Fonds, Den Haag, 2017

"Gedenkrol van de Koninklijke Marine 1939-1962" en
het niet gepubliceerde "Supplement" op deze gedenkrol.
H.J. Floor †, Weesp, 2004.

Hr.Ms. Willem van der Zaan 1939 - 1970", Van mijnenlegger tot
manusje-van-alles.
J.J.A. Wijn (eindredactie)
Van Soeren & Co, Amsterdam, 1999

"De Koninklijke Marine in de Tweede Wereldoorlog" Deel: 2
Ph.M. Bosscher:
Uitgeverij van Wijnen, Franeker, 1986


commons.wikimedia.org
nl.wikipedia.org
onzevloot.weebly.com
oorlogsgravenstichting.nl
www.defensie.nl
www.maritiemdigitaal.nl
www.oorlogsbronnen.nl
www.openarch.nl

.
Samuel (Sam) AMUNDSON (31 jaar)
.


Foto: Veterans Canada


Geboren zaterdag 8 november 1913 te Maple Creek, Saskatchewan, Canada

Zoon van Rangvald (Ralph) (1887-1973) en Serina (1886-1920) AMUNDSON.


De ouders van Sam kwamen uit Noorwegen en emigreerden naar Amerika. In 1912 kwamen zij van-
uit Valley City, Barnes County, North Dakota, Amerika naar Canada om daar, net over de grens, op
de noordelijke helling van "Old Man on his Back Plateau" een agrarisch bedrijf te beginnen.

Sam ging na schoolopleidingen werken als dragline-machinist bij O'Sullivan Construction in Lethbrid-
ge, Alberta en woonde in het gehucht Robsart. Deze plaatsen liggen allen in het zuiden van Canada.

In 1942 gaat Sam in dienst bij de Canadese strijdkrachten, hij kwam op in Calgary en kreeg service-
nummer. M/102981. Na zijn opleidingen en plaatsing bij "The Algonquin Regiment" ging Sam met
zijn regiment aan boord van het troepentransportschip de RMS "Empress of Scotland" in Halifax op
10 Juni 1943. Het schip vertrok de volgend dag naar Engeland met een transport van 4,500 troepen
bestemd voor het Europese strijdtoneel.


RMS "Empress of Scotland"

Foto: Liverpool ships

Het regiment van Sam, was ingedeeld bij de 10th Infantry Brigade, welk onderdeel behoorde tot de
4th Canadian Armoured Division. Het regiment landde met 4 compagnieën op 25 juli 1944 op het
strand van Juno Beach, Frankrijk. Het trok al strijdend op door Frankrijk, België en Nederland.

Begin november 1944 had het regiment zijn taken volbracht en er volgde een rustperiode van 5 tot
8 november in de omgeving van het Brabantse Steenbergen. De periode hierna is bekend geworden
als de "winter oorlog" (november 1944 - februari 1945).

Het Rijnlandoffensief is de verzamelnaam voor vijf geallieerde militaire operaties in de periode van 8
februari tot 25 maart 1945 aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Deze operaties hadden als
doel de verovering van het Rijnland en de oversteek van de Rijn. Deze operaties waren de Operatie
Veritable, Operatie Grenade, Operatie Blockbuster, Operatie Plunder en Operatie Varsity.

Operatie Veritable begon op 8 februari 1945 en vormde de aanval vanuit het Rijk van Nijmegen op het
Reichswald en de Kreis Kleve. Het was de noordelijke helft van een tangbeweging om het gebied tussen
de Roer en de Rijn te bevrijden.

Operatie Blockbuster was het vervolg op Operatie Veritable vanuit de Kreis Kleve.

Het Algonquin Regiment trekt voorwaarts in het Hochwald gebied, 1 maart 1945, ter voorbereiding
van de zware strijd in de Hochwald Gap van de volgende dagen.

Foto: To those who served


Operatie Blockbuster, de doorbraak van de Duitse verdedigingslinie in de Hochwald Gap begon
op 27 februari 1945 en eindigde in de middag van zaterdag 3 maart 1945 toen de Duitsers zich
terugtrokken naar Wesel achter de Rijn. Het Rijnlandoffensief kostte beide strijdende partijen
zeer grote verliezen.

Samuel AMUNDSON verloor tijdens de laatste dag van de strijd in de Hochwald Gap, zaterdag
3 maart 1945 het leven.

Duitse krijgsgevangenen delven graven voor de Canadese slachtoffers in de Hochwald Gap,
3 maart 1945

Foto: Canadian Heroes

Samuel Amundson is na de oorlog herbegraven op het Canadian War Cemetery te Groesbeek (GL)
in Plot XIV, Rij D, Graf 14.


Foto:The Royal Canadian Legion, Branch 005 - 25 juli 2013



Foto: Find A Grave - 26 november 2012


Enkele Bronnen:


en.wikipedia.org
oorlogsgravenstichting.nl
www.canadiansoldiers.com
www.cwgc.org
www.findagrave.com
www.liverpoolships.org
www.online-begraafplaatsen.nl
www.saak.nl
www.veterans.gc.ca

.
Willem Adriaan BREUKELMAN (38 jaar)
.


Foto: Ga het Na


Geboren zaterdag 10 maart 1906 te Den Haag (ZH)

Zoon van Jan Bertram BREUKELMAN (1856-1928) en Maria Wilhelmina
Magdalena van der SCHUIT (1871-1956).


Het Nieuws van den Dag, dinsdag 13 maart 1906


Willem behaalde het diploma civiel ingenieur in 1930 aan de Technische
Hogeschool te Delft en trad daarna in dienst bij Rijkswaterstaat, waarbij
hij eerst te Roermond en daarna te Weert bij de sluisbouw van de Zuid-
Willemsvaart werkzaam was.


Nieuwsblad van het Noorden, vrijdag 4 juli 1930



Rotterdamsch Nieuwsblad, vrijdag 31 october 1930

Op maandag 17 november 1930 trad Willem, 24 jaar, te Den Haag in het
huwelijk met de 21 jarige Cornelia Johanna Andrina (Corrie) OOSTRIJCK.



Haagsche Courant, zaterdag 1 november 1930

Corrie was een fanatiek hockeyster van het Haagse HOC (HHV-ODIS Combinatie).
Zij is gedurende de jaren 30, als international, 7 x opgesteld in het Nederlandse
vrouwen hockeyploeg.


Provinciale Geldersche en Nijmeegsche Courant, vrijdag 14 november 1930

Op 1 september 1932 ging Willem als aspirant adjunct-inspecteur
over in dienst van de Nederlandse Spoorwegen (N.S.) en in 1934
werd hij adjunct-inspecteur te Rotterdam en bleef daar tot 1939
werkzaam


In september 1936 volgde benoeming tot inspecteur 2e klasse
en was hij voorafgaand belast met het maken van tijdstudies
en het ontwerpen van rangeeremplacementen.


Willem had zijn militaire dienstplicht vervuld bij het Regiment
Genietroepen en was nadien als reserve officier met verlof ge-
gaan. Gezien zijn nieuwe functie bij de N.S. is hij overgegaan
naar een militaire functie als reserve 1e luitenant speciale-
diensten voor algemene diensten.



De Bredasche Courant, dinsdag 9 februari 1937


In juli-augustus 1937 was hij, samen met anderen, belast met het zeer drukke reizigersvervoer naar
de 5e Wereldjamboree te Vogelenzang-Bennebroek, met 28750 deelnemende verkenners en leiders
uit 54 landen. Op het treinstation Vogelenzang, dat met extra perrons flink was vergroot, arriveerden
de eerste dag, 31 juli 1937, 70 treinen.


Leeuwarder Courant, woensdag 29 september 1937


Na een korte tewerkstelling in Groningen ging Willem op 30 augustus 1939 als reserve 1e luitenant
voor algemene diensten onder de wapenen i.v.m. de afkondiging van de Algemene Mobilisatie.
Willem werd toegevoegd aan de Generale Staf, afdeling Etappen- en Verkeersdienst, sectie spoorweg
dienst. Als zodanig was hij werkzaam te Rotterdam - Rechter Maasoever – en belast met de leiding en
behandeling van de etappen- levensmiddelentreinen.

Na de capitulatie van Nederland op 15 mei 1940, kwam Willen bij de N.S. terug, waar hij op het Hoofd-
kantoor te Utrecht geplaatst werd bij de afdeling waar de aanleg, wijzigingen en verbeteringen van de
stations, emplacementen en inrichtingen plaats vond. Het plan voor een rangeerstation “Lichtmis” bij
Zwolle, bedoeld als centraalstation voor de wagenbehandeling in de Noordelijke provinciën en de Ach-
terhoek stamde van hem, evenals o.a. een wijziging van het reizigersstation te Zwolle, de goederen-
treinloop in Nederland en een plan tot wijziging van de sporen en emplacementen te Rotterdam.


Op 1 october 1941 volgde voor Willem een overplaatsing naar de afdeling Reizigers treindienstregeling
waar hij uitstekend werk verrichtte, tevens maakte hij een ontwerp voor de verbetering en vergroting
van het emplacement te Amersfoort, speciaal ook de reizigers treinbehandeling.

Willem wordt op 2 januari 1942 bevordert tot referendaris 1e klasse.



Verzetsorganisatie Erkens

Nicolaas Egidius Erkens, geboren te Maastricht, tijdens de mobilisatie 1e luitenant
ingedeeld bij de afdeling Etappen- en Verkeersdienst, behield na de capitulatie zijn
functie bij de Intendance onder Duits toezicht i.v.m. afwikkeling van de dienst. De
dienst werd door de Duitsers in eind 1940 opgeheven, maar Erkens had in de tus-
senliggende maanden met enkele betrouwbare personen uit dit legeronderdeel een
aanzienlijke hoeveelheid voorraden kunnen verduisteren en opgeslagen op diverse
plaatsen in Rotterdam en de Bollenstreek. Daar bleef het niet bij. In overleg met
anderen ontwikkelde Erkens in de loop van 1940 – 1941 een organisatie met een
(militaire) inlichtingendienst en ook een para-militaire verzetsorganisatie. Veel van
zijn contacten in deze organisatie kwamen uit Limburg en van zijn voormalig leger-
onderdeel.
Willem Breukelman was een van zijn contacten in Utrecht bij de directie van de N.S.
Willem voorzag de groep Erkens ondermeer van informatie over Duitse troepentran-
sporten en hij was ook ingeschakeld bij transporten van wapens en munitie t.b.v.
het verzet. Ook waren er verbindingen met verzetsgroepen in België.

De organisatie van Erkens groeide enorm, waardoor de kansen op infiltratie door
z.g.n. V (vertrouwens)-mannen van de Duitse inlichtingendiensten groter werden.
Begin 1942 slaagden enkel V-mannen in Leeuwarden te infiltreren in een illegale
groep die kon worden gekoppeld aan een groep in Amsterdam. Er volgde een
sneeuwbaleffect. Vanaf juli 1942 werden vele verzetsmensen gearresteerd waar-
onder nagenoeg de gehele groep Erkens.

Op 9 september 1942 wordt Willem Breukelman gearresteerd en opgesloten in de
gevangenis te Scheveningen. Tijdens zijn gevangenschap, op 1 januari 1943 volgt
nog zijn bevordering tot afdelingschef der 1e klasse bij de N.S.

Op 11 augustus 1943 veroordeelde het "Feldgericht" te Utrecht twaalf hoodrolspe-
lers uit de verzetsgroepen rond Erkens tot de doodstraf.
De ter dood veroordeelden werden 9 oktober 1943 in Fort Rhijnauwen bij Utrecht
gefusilleerd. Een veroordeelde onderging zijn lot op 4 januari 1944.

Willem Adriaan Breukelman werd op zijn 38ste verjaardag, 10 maart 1944, op Fort
Rhijnauwen door de Duitsers gefusilleerd.

Uit de afscheidsbrief van Willem aan zijn vrouw Corrie:

"Wij menschen zijn maar nietige wezens in het groote wereldgebeuren –
Denk daar steeds aan; er is een hoogere macht die ’t alles bestuurt ….."



Na de oorlog is Willem herbegraven op het Nationaal Ereveld te Loenen (GL) in Vak A, Graf 190.



Foto: Oorlogsgravenstichting


Gedenksteen op Fort Rhijnauwen



Limburgsch Dagblad, vrijdag 11 october 1946



Foto: Bunniks Nieuws


Gedenkplaat gevallen Spoorwegpersoneel Hoofdkantoor te Utrecht

De gedenkplaat in "De Inktpot" te Utrecht is aangebracht ter nagedachtenis
aan 32 hoofdkantoormedewerkers van de Nederlandse Spoorwegen, die
tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen.

Het werd onthuld op 17 september 1948 bij de ingang van het derde hoofd-
administratiegebouw van de Nederlandse Spoorwegen (HGB III, tegenwoor-
dig gebouw "De Inktpot" van ProRail) aan het Moreelsepark te Utrecht.
Tegenwoordig hangt het links in het trappenhuis tussen de parterre en de
eerste verdieping van het HGB/De Inktpot.



Utrechts Nieuwsblad, vrijdag 17 september 1948



Foto: Aan hen die vielen



Utrechts Nieuwsblad, zaterdag 18 september 1948



Foto: Aan hen die vielen - 2007

De namen van de omgekomen personeelsleden staan ook vermeld op het
"Monument voor Gevallen Spoorwegpersoneel" te Utrecht.




Het "Monument voor Gevallen Spoorwegpersoneel" te Utrecht.

De naam van Wllem Adriaan Breukelman komt voor op het monument van de
Nederlandse Spoorwegen te Utrecht.

Het monument voor het gevallen spoorwegpersoneel is een oorlogsmonument in Utrecht ter
nagedachtenis aan in de Tweede Wereldoorlog omgekomen personeel van de Nederlandse
Spoorwegen. Het beeld is geplaatst bij De Inktpot, het voormalig Hoofdadministratiegebouw
III van de Spoorwegen, aan het Moreelsepark.



Foto: A.J. van der Wal - 2002 (Wikimedia)

Het beeld werd gemaakt door de Groninger beeldhouwer Willem Valk. Hij werd daarin geassisteerd
door Rinus Meijer en Wladimir de Vries. Het monument werd onthuld op 17 september 1949, vijf
jaar na het begin van de Spoorwegstaking.

Op twee gedenkplaten zijn de namen van 477 omgekomen spoorwegambtenaren aangebracht.





De naam van Willem Breukelman staat op de 1e naamplaat.


Foto's: Romaine - 2 mei 2014 (Wikimedia)



Enkele Bronnen:

"Het verborgen front", geschiedenis van de georganiseerde illegaliteit
in de provincie Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deel 1.
A.P.M. Cammaert
Uitgeverij Eisma B.V. Leeuwarden, 1994

"Spoor- en Tramwegen" Nr. 4, 22 november 1945
Uitgave Moorman’s Periodieke Pers N.V. Den Haag, 1945


aanhendievielen.wordpress.com
commons.wikimedia.org
nl.wikipedia.org
oorlogsgravenstichting.nl
www.4en5mei.nl
www.erelijst.nl
www.gahetna.nl
www.online-begraafplaatsen.nl

.
Jan VISSER (21 jaar)
.


========= Geen foto beschikbaar =========


Geboren donderdag 13 maart 1924 te Mantgum, gemeente Baarderadeel (FR).


Leeuwarder Courant, vrijdag 14 maart 1924


Zoon van Haije VISSER (1882-1932) en Jantje SMID (1885-1971).

Boerenknecht.

Ongehuwd.

Woonplaats Mantgum.


Jan was ondergedoken bij zijn in Mantgum wonende oudere broer, veehouder Gerrit Visser.

Op maandag 26 juni 1944 werd Jan Visser die per fiets op weg naar zijn onderduikadres
ingehaald door een voor hem onbekend persoon, met wie hij een vriendschappelijk praatje
maakte. Vlak bij Mantgum vroeg deze persoon, landwachter Lucas Bunt (1907-1981) uit
Leeuwarden, ineens naar zijn Ausweis. Jan had het niet bij zich. Samen reden ze door naar
het gemeentehuis in Mantgum om de opgegeven personalia te controleren.

Hoewel de persoonsgegevens klopten, werd Jan toch aangehouden en overgebracht naar
het Huis van Bewaring in Leeuwarden. Van daaruit volgde, via Kamp Amersfoort, de over-
brenging van Jan naar Duitsland, waar hij in Espenhain, nabij Leipzig, dwangarbeid moest
verrichten. Jan werkte daar als lasser.

In de omgeving van Espenhain werkten veel dwangarbeiders in de dagbouw van bruinkool-
winning. Ook was er een fabriek voor synthetische benzine en een groot rangeeremplace-
ment.


Jan Visser is op 21 jarige leeftijd omgekomen op zaterdag 17 maart 1945 om 14.30 uur
tijdens een geallieerde luchtaanval (bombardement) op Espenhain.

Jan is begraven te Espenhain op het Ausländer Friedhof Flur Muckern in graf 39.


Rodekruis kaart

Collectie: CBG-verzamelingen



Leeuwarder Koerier, woensdag 4 juli 1945



Collectie: CBG-verzamelingen

De overlijdensakte van Jan is door het Standesamt Espenhain Kreis Borna
opgemaakt op 22 januari 1946.


Onderstaande krantenberichten zijn gedeelten uit de berechting van Lucas Bunt.
Het Friesch Dagblad geeft de juiste versie weer. Jan Visser is niet meer levend
uit Duitsland teruggekeerd.


Friesch Dagblad, woensdag 10 september 1947



Leeuwarder Courant, woensdag 10 september 1947



Het stoffelijk overschot van Jan Visser keert terug naar Nederland.


Leeuwarder Courant, maandag 3 april 1950


Op woensdag 5 april 1950 is Jan Visser thuis in Mantgum op de Hervormde begraafplaats
herbegraven in Rij 23, graf 9.



Foto's: Oorlogsgravenstichting (2008)


Enkele Bronnen:

"Strijders Onderdrukkers en Bevrijders"
J. Kooistra.
PENN Uitgeverij, Leeuwarden. 2005

allefriezen.nl
cbg.nl
oorlogsgravenstichting.nl
www.online-begraafplaatsen.nl

.
Oscar Hermann BAUER (48 jaar)
.


Foto: Oorlogsgravenstichting


Geboren woensdag 9 januari 1895 te Crefeld, Nordrhein-Westfalen, Duitsland.




Zoon van Hermann Oscar BAUER (1863-1916) en Anna Maria DÜX (1871-1916).



Oscar huwde op 22 jarige leeftijd op xxx 7 augustus 1917 te Amersfoort met de
22 jarige Judith Adriana WAGTHO (1894-1975).


Uit dit huwelijk geboren twee zoons;
Herman Willem, 6 september 1918 en
Leo, 11 november 1927

Oscar was werkzaam als contoleur bij het Staatsbedrijf der Posterijen, Telegrafie
en Telefonie (PTT) in Nederlandsch-Indië. Door de lange aaneengesloten periode
van hun verblijf in de Oost kwam het gezin regelmatig voor verlofperiode van
enige maanden terug naar Nederland.



De Indische Courant, woensdag 4 april 1928

Op 26 december 1934 vertrokken Oscar en Judith met beide kinderen vanuit
Makassar, de standplaats van Oscar, via Batavia, aan boord van het motorschip
Indrapoera van de Rotterdamsche Lloyd naar Rotterdam.



Het Nieuws van den Dag voor Nederlandsch-Indië, maandag 24 december 1934

Aankomst van de Indrapoera te Rotterdam op 21 januari 1935. Het gezin liet zich
te Rotterdam inschrijven op 8 februari 1935 en woonde in de Van der Horststraat
nummer 11.

Bij het einde van zijn verlofperiode in augustus 1935 ging Oscar alleen terug naar
de Oost. Judith, Herman en Leo bleven in Rotterdam achter niet wetend dat zij
Oscar niet meer terug zouden zien.


Mobilisatie in Nederlandsch-Indië.
Net zoals vele anderen moest Oscar ook onder de wapenen om de archipel te ver-
dedigen. Hij werd als Landstorm sergeant der infanterie van het KNIL met stam-
boek nummer N.I. 115595, ingedeeld bij het IVe Landstormbataljon.

Bij het uitbreken van de vijandelijkheden en de strijd op West-Java werden er na
de capitulatie van het KNIL op 8 maart 1942, vele duizenden militairen krijgsge-
vangen gemaakt. Ook Oscar overkwam dit te Bandoeng. Hij kwam terecht in het
kamp van het 4e Bataljon te Tjimahi ten westen van Bandoeng. Oscar werd ziek
op 13 december 1942 tijdens zijn verblijf in het krijgsgevangenenkamp.
Op woensdag 24 maart 1943 is Oscar Hermann Bauer op 48 jarige leeftijd aan de
gevolgen van een hersenbloeding overleden.


Japanse krijgsgevangenenkaart

Foto: Openarchief

Oscar werd begraven op het kerkhof van Tjimahi (Chimahi)

Oscar is na de oorlog herbegraven op het Nederlands Ereveld Leuwigajah te
Chimahi, West Java, Indonesië.



Foto: Oorlogsgravenstichting (2005)


Enkele Bronnen:


gw.geneanet.org
hetutrechtsarchief.nl
oorlogsgravenstichting.nl
www.japansekrijgsgevangenkampen.nl
www.online-begraafplaatsen.nl
www.oorlogsbronnen.nl
www.openarch.nl
www.wiewaswie.nl

.
Geert van der MOLEN (32 jaar)
.


Foto: Het Grote Gebod


Geboren donderdag 20 juni 1912 te Nijega, gemeente Doniawerstal (FR).

Zoon van Auke van der MOLEN (1879-1955) en Gezina JONGSMA (1877-1919).


Nieuwdblad van Friesland, zaterdag 29 juni 1912


Geert huwde op 19 jarige leeftijd met de 18 jarige Trijntje TALMAN (1913-1985)
op zaterdag 19 december 1931 te Poppingawier, gemeente Rauwerderhem (FR).


Nieuwdblad van Friesland, woensdag 6 januari 1932


Uit dit huwelijk werden geboren:

dochter Tjitske, in april 1932,
dochter Gezina, in juli 1936 en
zoon Ate, in mei 1939.

Het gezin woonde in Poppingawier.

Geert werkte bij de gemeente als wegwerker.

Geert was lid van het verzet in de Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers
(LO), afdeling Rauwerderhem, onderdeel van het district Sneek. Geert hield zich daar-
naast ook bezig met o.a bezig wapentransporten. Als gemeentelijk wegwerker liep hij
elke dag gevaar opgepakt te worden in verband met de arbeidsinzet. Daarom besloot
Geert onder te duiken.

Op zaterdag 31 maart 1945 tijdens bietenvervoer met een praam ter hoogte van de
Boksumerdam onder de rook van Leeuwarden werd het vaartuig beschoten door ge-
allieerde vliegtuigen. Geert raakte daarbij zwaargewond en werd overgebracht naar
een Leeuwarder ziekenhuis. Aldaar bezweek hij aan het opgelopen letsel.

Geert van der Molen werd begraven op de Hervormde begraafplaats in Poppingawier.

Graf van Geert op de begraafplaats bij de NH kerk te Poppenwier (FR)

Foto: Graftombe, 27 maart 2010


Tevens staat Geert van der Molen zijn naam vermeld op een gedenkteken tegenover
het voormalige gemeentehuis van de thans niet meer bestaande gemeente Rauwer-
derhem.


Reard (FR) Monument voor NH Kerk tegenover het voormalige gemeentehuis.

Foto: Google Street View, oktober 2015


Het monument bij de N.H. kerk in Raerd (thans gemeente Súdwest-Fryslân)
is een rechthoekige gedenksteen. Het isopgericht ter nagedachtenis aan tien
medeburgers die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn
omgekomen.

Het monument is ontworpen doorIr. J.J.M. Vegter (1906-1982) en onthuld
op 4 mei 1957.


Monument Reard (FR)

Foto: B. van Bohemen (NIOD)



Enkele Bronnen:

allefriezen.nl
oorlogsgravenstichting.nl
www.4en5mei.nl
www.eenlaatstesaluut.nl
www.graftombe.nl
www.spanvis.com

.
Herman Hendrik SCHEFFER (52 jaar)
.


Foto: Geheugen van Hardenberg


Geboren maandag 6 juni 1892 te Heemse, Ambt Hardenberg (OV).

Zoon van Herman Hendrik SCHEFFER (1838-1895) en Alberdina VUGTEVEEN (1849-1914).

Herman was huisschilder.

Op donderdag 11 november 1920 te Ambt Hardenberg gehuwd met Eelkje BOERSMA (1890-1978).



Foto: Hardenberg, Mijn stad mijn dorp

Uit dit huwelijk dochter Alberdina, geboren op zondag 4 december 1921.

Woonplaats van het gezin Heemse.


April 1945


Hardenberg werd op vrijdag 6 april 1945 bevrijd door geallieerde eenheden
die vanuit oostelijke richting, dus vanuit Duitsland, naar Zuid-Drenthe en Oost-
Overijssel oprukten. In Heemse zaten toen nog Duitse soldaten. Om hen te ver-
drijven trokken op 6 april Canadezen met hun pantserwagens vanuit Hardenberg
naar Gramsbergen om via de Haardijk Heemse te bereiken.
Die omweg was noodzakelijk omdat de Duitsers de brug over de Vecht hadden
opgeblazen.



Foto: Geheugen van Hardenberg

Toen de Canadese pantserwagens in Heemse arriveerden en bij het kruispunt
bij Oostenbrink door juichende Heemsenaren werden onthaald, kwam er uit
Ommen een Duitse auto met officieren over de Hessenweg Heemse binnen-
rijden. Deze auto werd gevolgd door een autobus met manschappen. Zij wer-
den direct door de Canadezen onder vuur genomen. Na een korte heftige
schotenwisseling zwaaiden de Duitsers met witte vlaggen. Zij wilden zich
overgeven, maar toen de Canadezen op hen toe reden, werden zij beschoten.
Een van de pantserwagens reed toen via de Scholtensdijk naar de hervormde
kerk en opende het vuur op de Duitsers. Die hadden zich inmiddels verschanst
in een schuilplaats voor auto’s, maar werden al snel uitgeschakeld.

Twee leden van de Binnenlandse Strijdkrachten (B.S.), die daar patrouilleerden,
kregen de opdracht om de Duitse overlevenden te bewaken totdat zij door de
geallieerden zouden worden afgevoerd. Na dit voorval vertrokken de Canadezen
weer uit Heemse. Verder opdrukken naar Ommen wilden zij niet, bang dat zij
’s nachts vanuit de bossen door Duitsers met pantservuisten bestookt zouden
worden. Daardoor bleef de B.S. alleen achter in Heemse en Hardenberg. Dat
was gevaarlijk, want door het snelle oprukken van geallieerde troepen bleven
her en der groepjes Duitsers achter die zich wilden hergroeperen. Om dat te
verhinderen, versterkte de B.S. de patrouilles. Twee leden van de Ordedienst
(O.D.), Pieter Arends, onderwijzer aan de MULO te Hardenberg, en Herman
Scheffer hielden in opdracht van de B.S. wacht bij de stuw.



Foto: Historisch Centrum Overijssel


De stuw was toen nog de enige verbinding tussen Hardenberg en Heemse. Daar
werden zij op zaterdag 7 april 1945 door Duitse soldaten overvallen.
Herman Scheffer overleed ter plekke en Peter Arends, die zwaar gewond was,
stierf enkele weken later op zijn 27ste verjaardag, donderdag 26 april 1945.



Dedemsvaartsche Courant, vrijdag 4 mei 1945



Trouw, donderdag 5 juli 1945


Herman Hendrik Scheffer ligt begraven op de Gemeentelijke begraafplaats in Heemse.


Foto: Oorlogsgravenstichting


Het verzetsmonument in Hardenberg is een zwerfkei met op de voorzijde een koperen gedenkplaatje.


Foto: Geheugen van Hardenberg

Het verzetsmonument in Hardenberg is opgericht ter nagedachtenis aan drie plaatselijke verzetsman-
nen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in de strijd tegen de bezetter zijn omgekomen.



Enkele Bronnen:

hardenberg.mijnstadmijndorp.nl
oorlogsgravenstichting.nl
www.4en5mei.nl
www.hardenberg.nl