Zondag 3 september 1939, vandaag is dat 74 jaar geleden, had Dr. Paul Schmidt, de polyglotische tolk van Hitler en von
Ribbentrop, zich verslapen. Hij moest zich met een taxi naar het ministerie spoeden voor de ontvangst van de Britse am-
bassadeur. Hitlers minister van Buitenlandse Zaken, Joachim von Ribbentrop, had dat geweigerd. Schmidt betrad stipt om
9:00 uur von Ribbentrops werkkamer enkele ogenblikken voordat de Britse ambassadeur,Neville Henderson werd binnengelaten.
Deze drukte zijn spijt uit dat hij namens de Britse regering een ultimatum moest overhandigen. Die hield in dat er tussen Groot
Brittannie en Duitsland een staat van oorlog zou bestaan wanneer Duitsland niet bereid was om binnen twee uur te garanderen
dat Duitsland zijn aanval op Polen zou staken en zijn troepen terug te trekken.

Schmidt haastte zcih naar de kanselarij waar Hitler en zijn gezelschap die, onzeker als de apostelen tussen Hemelvaart en
Pinksteren, in gespannen afwachting waren. Schmidt begon het Britse document te vertalen en hij zag hoe Hitler als ver-
steend voor zich uitkeek. Schmidt schrijft letterlijk: "Hij leek niet verbijsterd, zoals wel is beweerd, hij begon ook niet te tieren.
Hij zat stil en kalm voor zich uit te staren. Dan ging zijn blik naar von Ribbentrop en met een woedende blik in zijn ogen, als
wilde hij tot uitdrukking brengen dat von Ribbentrop hem over de reactie van de Engelsen vals geïnformeerd had, vroeg hij:
'was nun?'" Von Ribbentrop kon alleen maar veronderstellen dat de Fransen binnen enkele uren hetzelfde ultimatum zouden
stellen.

Op dat moment had Hitler zich al van zijn "moeilijkste plicht" gekweten, zo zei hij zelf. "Abgeordnete, Männer des Deutschen
Reichstages", zo begon Hitler op 1 september 1939 zijn rede voor de Rijksdag. Hij had die nacht weinig geslapen,hij zag er moe
uit en was nerveus. Met haperende stem versprak hij zich af en toe. Had hij na de Anschluss van Oostenrijk, de Blumenkrieg,
nog kunnen zeggen: "Richtiges politisches Handeln erspart Blut", nu sprak hij op de vrijdag van 1 september 1939 de onheils-
pellende woorden: "Seit 4 Uhr 45 wird zurückgeschossen. Und von jetzt ab wird Bombe mit Bombe vergolten." De dag die door
iedereen gevreesd werd was aangebroken. De tijd van veroveringen zonder oorlog was voorbij. Het brandend lont had het kruitvat
bereikt. Met de ouverture van een afschrikwekkende ommekeer in de kunst van de oorlogvoering die Hitlers handelsmerk en claim
to fame zou worden, mochten de Polen de vuurdoop nieuwe stijl ondergaan en vervulde Hitler zijn innigste wens die hij al zo
lang had gekoesterd: de Grote Oorlog om Lebensraum. De oorlog die alle andere oorlogen in de schaduw zou stellen. Tot
Hitlers roemloos einde, ruim vijfeneenhalf jaar later, zouden de wapens geen dag meer zwijgen

Zoals een pyromaan de neiging heeft te beweren dat ze hem met geweld lucifers in de hand hebben gedrukt, zo deed Hitler het
voorkomen dat hij er als het ware aan de haren naartoe was gesleept en pas na lang wikken en wegen voor de aandrang bezwe-
ken was.Bij de inval in Polen ervoer de wereld dat voor Hitler oorlogsverklaringen uit de tijd waren. Oorlog als een mannenspel
met deugdelijke afspraken had voorgoed afgedaan. Symbolen van een huichelachtige instelling, fossiele relikwieën van de diplo-
matie oude stempel met veel te veel omslachtige procedures. Het betekende tevens het bankroet van de geestelijk onvermogende,
statusquo-apostelen die de tekenen des tijds niet begrepen en daarmee hun imago van debâcle-politici glansrijk overeind hielden.
Niet verwend met de verrukkingen van het denken, waren ze er weer feilloos in geslaagd alle tekenen over het hoofd te zien.
Natuurlijk, de stunt van het tegendeel vereiste verstand van zaken, strategisch inzicht en enige maar ook weer niet te veel vooruit-
ziendheid en doortastendheid. Maar dat waren onbekende begrippen voor de bridge­spelende zemelaars voor wie voor een deel
de balsem en de katafalk al klaar stonden.

Voor veel Polen, al maandenlang in de ban van een zenuwenoorlog, kwam de invasie met een bevrijdend ademhalen.Toen En-
geland en Frankrijk op 3 september Duitsland de oorlog verklaarden, konden zij hun vreugde nauwelijks verbergen. Duitslands
nederlaag stond voor hen vast. Had men in de kranten niet kunnen lezen dat veel Duitse officieren en soldaten tegenstanders
van Hitler waren en potentiële deserteurs?

Waar vlees botst op staal is het pleit snel beslecht. Heroïsche Poolse aristocraten te paard, meesters in de onbesuisde en suici-
dale cavaleriecharges en begerig om hun lansen in Duits bloed te dopen, werden verpletterd door stalen monsters. Terwijl de
Polen die in het westen door Hitler overrompeld werden en wat later in het oosten door Stalin, wanhopig wachtten op een reactie
van de westelijken, moesten hele echelons zich verdedigen met voorladende musketten uit de Boerenoorlog en archaïsche don-
derbussen waarmee je niet eens de spreeuwen uit de kersenboomgaard jaagt. Onder het geweld van de gierende Stuka’s waren
ze als gebiologeerde stokpaardjes het haasje. Na amper vier weken kon conform de geheime handdrukken in het Molotov-Ribben-
trop Pakt, tussen hakenkruis en hamer en sikkel de buit verdeeld worden. De beide dictators beschikten over landen alsof ze nog
in de middeleeuwen leefden.

De Pruisische koning Frederik II had Polen al vergeleken met een artisjok klaar om blaadje voor blaadje af te pellen en op te peu
zelen. Hitler kende die uitspraak en hij had voldoende gangsters achter de hand om dat karwei uit te voeren. De tot Gouverneur-
Generaal benoemde Hans Frank was een van hen.Hij kreeg van Hitler het bevel die "Schijtpolen naar het peil van de Spartaanse
staatsslaven terug te dringen." "Sluit uw hart af voor medelijden", had Hitler zijn generaals op het hart gedrukt, die als getrouwe
koddebierders braaf ja hadden geknikt. Polen zou gereduceerd worden tot een onderontwikkeld gebied uit de ijzertijd. Met de
decimering van de Poolse bovenlaag wat leidde tot een bloedbad onder de Poolse intelligentsia, aristocraten, landeigenaren, fabri-
kanten en geestelijken, zou er een "führungslose, willfährige Masse" overblijven die met een minimum aan voedsel, onderwijs en
structurele voorzieningen, aalmoezenontvangers en cultuurloze slaven van hun heren mochten zijn. Als voedsel was hooi ook wel
goed genoeg. Chopins Marche funèbre zou hun volkslied zijn. Men mocht leren zijn naam te schrijven en tot vijfhonderd te tellen,
dat was dan wel genoeg. Zolang de oorlog duurde kon men de Pool nog als slaaf gebruiken, daarna mocht er gehakt van worden
gemaakt.

In augustus 1914 hadden Berlijners Kaiser Wilhelm en zijn leger met strijdliederen, trompetstoten en retorische bombast uitgelei-
de gedaan. Zich verheugend op een "frische und fröhliche Krieg" en met het volste vertouwen in een snelle en profijtelijke over-
winning. Voordat er één schot gelost was werden de soldaten al verheven tot Onze Heldhaftige Jongens. Omringd door Mädchen
mit Kaffee, Kuchen und Küssen, met fonkelende punthelmen en gepoetste laarzen, met bloemen omhangen en het eikenloof over
de helmen marcheerden ze af. "Hurra, wir haben Krieg, wir werden Europa erobern" werd er gezongen.

Maar om de in veel hoofden rondspokende herinneringen aan 1918 reageerde het Duitse volk in september 1939 met heel wat
minder enthousiasme. De Berlijnse straten waren stil en hol, men was terneergeslagen. Geen enkel teken van oorlogskoorts
evenmin van haat tegen Engeland en Frankrijk. De Amerikaanse journalist William Shirer, die de stemming regelmatig peilde, con-
cludeerde dat de Duitse bevolking mordicus tegen was. Beter dan de nazileiders voorvoelde men wat op hen toe kwam. Voor de
regeringsgebouwen in de Wilhelmstrasse stond wat volk, maar van vrolijke gezichten, jubel en bloemen was deze keer niets te
bespeuren. Geen bloemencorso’s en geen gezang van Wacht am Rhein, maar angst, hulpeloosheid en onzekerheid. Terughou-
dend en met norse blikken liet men de tanks en de soldaten op de Parizer Platz aan zich voorbijtrekken. De troepen, van wie een
deel de slachtingen van Verdun en Langemarck nog in de benen hadden, slopen in de zieligste aftocht aller tijden weg van het
nors toekijkende publiek. Het volk kreeg gelijk, al kon men niet voorzien dat bijna zes jaren van bloedvergieten en immense ramp-
spoed in het verschiet lagen.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bronnen:

Paul Schmidt: "Statist auf diplomatischer Bühne" (1923-1945)
Peter Longerich: "Himmler"
Timothy Snyder: "Bloedlanden"
William Shirer: : "Berlin Diary"
Joachim Fest: "Hermann Goering"
Sven Felix Kellerhoff: "Berlin unterm Hakenkreuz"
Neville Henderson: "Failure of a mission"

Bedoeld worden natuurlijk koddebeiers.

Geachte heer Kniébolo.

Wilt u, kunt u, als tegenhanger c.q. aanvulling de gebeurtenissen, voorbereidingen en ook het ontbreken daarvan aan de Sovjet-Russische zijde uitgebreid belichten.

Lijkt mij verhelderend te werken voor hen die niet beschikken over de literatuur van Russische schrijvers die dit onopgesmukt en redelijk eerlijk weergeven.

De verlenging van het niet-aanvalsverdrag tussen Polen en Rusland tot december 1945 en ondertekend vlak voor het Molotov-von Ribbentropact is zo`n gegeven van verbazing en ergernis.

U ( Shirer ) schrijft dat het Duitse volk mordicus tegen een oorlog was. Uw grootvader zal zelf met eigen ogen gezien hebben de nood waarin het volk verkeerde mede door de beurskrach van 1929.

Mijn vader had het na thuiskomst van een zakenreis naar Duitsland over fabelachtige getallen die voor een simpel brood betaald moest worden.

De ontwaarding van het geld binnen de looptijd van een straatlengte.

Oorlog betekend ellende en armoede, dus niet doen denkt de man in de straat.
Shirer zag dan ook een normale menselijke reactie.

Beste heer Eisbein, uw suggestie om de gebeurtenissen van september 1939 aan te vullen met die aan de Sovjet-Russische
kant is begrijpelijk, maar dat zou ook te veel van het goede zijn. Ik wil mij beperken tot het Derde Rijk, anders worden het
ellenlange stukken. Maar wat let u, geachte Eisbein, om zelf de lacunes aan te vullen?

Ik geloof niet dat de negatieve stemming begin september 1939 veel te maken had met "Zwarte Donderdag", de Amerikaanse
beurskracht van 24 oktober 1929, wel enigszins met de binnenlandse hyperinflatie van enkele jaren eerder. Men dacht echter
veel meer terug aan het verlies van 1914/1918, het enorme verlies aan mensenlevens, de hongersnood als gevolg van de
blokkades en de enorme binnenlandse troebelen na de capitulatie. De hyperinflatie van 1923/1924 was meer een gevolg van
het Verdrag van Versailles. Duitsland leek toen op een dolgedraaid gekkenhuis. Het kon gebeuren dat 's morgens een pond
boter 13 miljoen DM kostte en 's avonds al weer een half miljoen meer. Albert Speer, in september 1923 op vakantie in het
Zwarte Woud, schreef naar huis: "Het is erg goedkoop hier. Logies 400.000 DM, avondeten 1.800.000 en een glas melk slechts
250.000."

Ik heb mijn grootvader vaak horen zeggen dat de dood van Duitse Mark hem springlevend had gemaakt. Dat bleek nog waar
ook. Hoe dat in zijn werk ging, is van een andere episode die later aan de orde komt.

Heer Kniébolo.

Ik begrijp uw standpunt, het zou een te ruime maar wel een zeer belangrijke zijsprong zijn in uw serie artikelen.

Wat u oppert in de 5e regel had ik al verwacht.

Helaas ik beschouw mijzelf nog teveel een "dolende in de Russische woestijn" om gedegen en onweerlegbaar deze geschiedenis aan het digitale papier toe te vertrouwen.

Er is dan wel om 4.45 uur teruggeschoten, maar sommige projectielen zijn nog steeds in hun historische ballistische baan.

Ajuus.