sauerkraut schreef:
Ik maak je attent op een interessant boek van Martin Conway: "Collaboratie in Belgie", uitgegeven door Globe in 1994
Dit gaat enkel om de Waalse collaboratiebeweging Rex.
De Vlaamse Beweging (VB) moet je veel ruimer zien dan hetgeen gebeurd is in WOI en WOII. De Vlaamse Beweging ontstond in de 19de eeuw en was (is nog altijd) geen vereniging, maar een streven van het Vlaamse volk naar zijn identiteit: volwaardige rechten bij het gebruiken van de eigen taal en de algemene emancipatie van het volk.
Aanvankelijk was die VB vooral een literaire en taalbeweging die ijverde voor een gelijke behandeling van het Nederlands. Je mag niet vergeten dat België een Franstalige staat was: zo waren bv. wetten niet geldig als ze niet in het Frans in het staatsblad waren verschenen.
In de loop van de 19de eeuw werd die taalbeweging steeds meer een politieke beweging met politieke eisen: Vlaanderen had het in die periode economisch veel slechter dan het al geïndustrialiseerde Wallonië en daaraan moest iets gedaan worden.
Een echte Vlaamse partij ontstond niet, maar in de bestaande katholieke en liberale partij ontstonden wel groepen Vlaamsgezinden. Hun eisen werden maar zeer mondjesmaat ingewilligd en dat was voor een aantal onder hen voldoende aanleiding om in WOI de kant van de Duitsers te kiezen. Op die manier hoopten deze zgn. activisten hun ideeën (meer rechten voor Vlaanderen, zelfs onafhankelijkheid) te kunnen realiseren.
Na WOI ontstond dan de Frontpartij, de eerste echte Vlaams-nationalistische partij, waaruit in de jaren '30 het VNV olv Staf De Clercq is gegroeid. Deze partij stapte onder impuls van De Clercq ook in de collaboratie in WOII, ook al was niet iedereen in de partij voor te vinden. De Duitse "Flamenpolitik" (bv. door het eerder vrijlaten van de Vlaamse krijgsgevangene) stimuleerde die collaboratie en is een mooi voorbeeld van "verdeel en heers"-politiek
Deze twee keer dat mensen uit VB via de collaboratie trachten meer autonomie voor Vlaanderen uit de brand te slepen, leggen tot vandaag de dag een schaduw op diezelfde VB. Denk maar aan de uitspraken van Maingain (FDF).
Na WOII vond de zgn. repressie plaats: de overheid wilde iedereen die op één of andere manier gecollaboreerd had, bestraffen. Bijna 45.000 Nederlandstaligen en ‘slechts’ 28.000 Franstaligen werden door de krijgsraden veroordeeld of in het kader van de burgerlijke
epuratie gestraft. Iets meer dan 200 mensen werden ter dood werden veroordeeld. Hiervan werd maar een klein deel effectief uitgevoerd.
In deze veroordelingen zitten zowel mensen die politiek-cultureel, economisch als militair hebben gecollaboreerd.
In Vlaamse middens werd (wordt) de repressie vaak als anti-Vlaams gezien. Hier duikt de berechting van de politieke collaboratie als belangrijk gegeven op. Bij de Belgen die louter en alleen omwille van politieke of culturele collaboratie werden gestraft zijn er 70% Vlamingen. Anders geformuleerd: repressie en epuratie sloegen in het noorden van het land vaker dan in het zuiden op politieke delicten (bv.een of andere vorm
van Duitsgezindheid en die was vaak verbonden met een
Vlaams-nationale opstelling.)
Dat werd (wordt?) meestal als een licht vergrijp beschouwd, vergeleken met bv. militaire collaboratie. Dat die vergrijpen toch gestraft werden heeft in Vlaanderen de overtuiging gewekt dat de repressie tegen deze
regio was opgezet. Hiervoor zijn echter geen duidelijke bewijzen.
De repressie was geruime tijd wél bewust gericht op de uitschakeling van de Vlaams-nationalisten. De berechting van de collaborateurs is
ontworpen en gepland als een beslissende stap in de liquidatie van de
Nieuwe-Ordebewegingen door de traditionele politieke families die op die manier wilden afrekenen met deze nieuwe concurrenten.
Vanaf de zomer van 1946 was er een kentering in het denken over de collaboratie: er kwam meer redelijkheid en daardoor een evenwichtiger en zakelijker bestraffing. Maar de correctie is niet in alle opzichten geslaagd, verre van. Soms was het aangerichte onheil niet meer uit te wissen. Het idee dat de repressie de hele tijd gericht was tegen het Vlaams-nationalisme is dus niet juist, maar is wel blijven leven.
De vraag is hoe we nu, zoveel jaren later, met die collaboratie moeten omgaan. Amnestie? Letterlijk betekent dit de feiten vergeten. Dat ligt natuurlijk heel moeilijk, maar dat is ook niet wat veel mensen bedoelen als ze spreken over amnestie (denk maar aan de uitspraken van Stefaan De Clerck -geen familie van - onlangs).
Je moet ook een onderscheid maken tussen de collaboratie in Vlaanderen en Wallonië. In Wallonië was de collaboratie meer militair gericht. Vele Walen vereenzelvigen daarom de collaboratie met verklikking, mensenjacht, de doodseskaders van Rex. In Vlaanderen was in de collaboratie de politieke dimensie dominant, waardoor de gedachte dat de collaborateurs bewogen werden door ambitie, overtuiging, misleiding of een mengeling daarvan er sterker leeft. Daar kon men begrip voor opbrengen.
Het Vlaams Belang ijvert voor amnestie. Zij omschrijven het zelf zo: "Dit houdt geen verheerlijking in van een misdadige, mensonterende ideologie, noch van de collaboratie, laat staan van daden van verklikking of van misdaden van gemeen recht. Daar gaat het niet om. Wel wordt het tijd dat erkend wordt dat na de Tweede Wereldoorlog niet op een normale wijze recht werd gesproken en dat als gevolg daarvan vele duizenden mensen en hun familie, al te zwaar werden getroffen. Die onrechtvaardigheid blijft tot op de dag van vandaag voortduren.”
Zij vragen dus vooral amnestie voor de zgn. "kleine" collaborateurs: "voor de kleine man of vrouw die zwaar werd gestraft of gebroodroofd omdat hij lid was van het VNV of opgehitst vanop de kansel naar het Oostfront trok om ‘het goddeloze communisme’ te bevechten.", zoals ze het zelf omschrijven.
Misdadigers als een De Bodt die veroordeeld zijn voor oorlogsmisdaden vallen hier dus niet onder; iemand die als gewone soldaat gaan vechten is aan het Oostfront wel.
Trouwens, Kevin, in Nederland is er, net als in Frankrijk, wel een algemeen pardon uitgesproken (in de jaren '50).
Interessante lectuur:
http://www.dbnl.org/tekst/huys013onve01 ... e01_01.pdf