Interessant gegeven dat mij nog niet bekend was: in 1943 maakten de Duitsers de schatting dat zo'n 54 duizend Franse Joden (20% van het totaal) in de acht Franse departementen woonden die door de Italianen waren bezet en daar waren ze tot het Duitse ingrijpen in september 1943 buiten hun bereik. Zoals al eerder vermeld in dit topic begonnen de Duitsers direct na hun militaire ingrijpen in Italië met het deporteren van de Italiaanse Joden en daaronder viel ook de jacht op genoemde Franse Joden.

Kevin daar is ook een film van. Het Vaticaan hielp veel Joden en daar zijn waargebeurde verhalen van verfilmd, onder andere:

- Massacre in Rome
- The Scarlet and the Black

Sowieso zit er zelfs in de meest waarheidsgetrouwe films altijd nog een heleboel fictie, maar gaan deze films wel over de rol van het Vaticaan/de Paus of gaan ze over individuele katholieke geestelijken die zich hebben ingezet om de Joden te redden? Dat zijn twee verschillende dingen.

De officiële uitleg van het Vaticaan was dat zij zich niet met politiek wenste te bemoeien en als Staat een strikte neutraliteit handhaafde. Formeel werden er geen vluchtelingen geholpen en sprak het Vaticaan als Staat en de Paus als instituut zich niet uit voor of tegen wat dan ook. Toch was ht Vaticaan tijdens de oorlogsjaren een toevluchtsoord voor diverse ambassadeurs en ambassadepersoneel uit Rome en hielpen medewerkers van het Vaticaan heimelijk wel degelijk vluchtelingen (zowel militair als civiel), waarbij niet werd gekeken of de vluchteling van een As-mogendheid kwam of Geallieerd was.

Deze verhalen waren al bekend, maar pas enkele jaren zijn de Wo2 archieven van het Vaticaan toegankelijk. Hiervan is nog heel veel niet onderzocht. Ik verwacht dat de komende decennia meer naar buiten zal komen.

Hier nog wat cijfers waar "wo2-freak" om vroeg.

Op het moment van de Duitse inval bevonden ongeveer 200 duizend Joden zich in wat na de Franse capitualtie het Vichy gedeelte werd en 160 duizend in het gedeelte van Frankrijk dat het Duitse leger zou bezetten. Van deze 356 duizend joden hadden er ongeveer 175 duizend de Franse nationaliteit. Van de 160 duizend die zich tijdens de Duitse inval in het noorden bevonden zijn ongeveer 100 duizend naar het zuiden gevlucht waarvan 30 duizend later terugkeerden. Al met al bevonden zich na de Franse capitulatie dus ongeveer 90 duizend Joden in het door de Duitsers bezette gedeelte.

Tijdens de oorlog zijn ongeveer 30 duizend Joden uit Frankrijk via Spanje ontkomen en 21 duizend werden toegelaten tot Zwitserland. 54 duizend Franse Joden leefden tot het najaar van 1943 in de departementen die door de Italianen bezet werden.

Ik denk dat dat voornamelijk komt doordat Franco en zijn regime en ideologie uitgesproken anti-bolsjewistisch / anti-communistisch waren (zie ook de Spaanse burgeroorlog) maar niet antisemitisch. Een Blauwe Divisie past in dit plaatje, een "strikte" neutraliteit naar de westerlijke geallieerden ook.

Hieronder wat info over de rol van Spanje bij de Jodenvervolging. De bron is "Encyclopedie van de Holocaust" door R. Rozett en S. Spector:

- Na Hitlers machtsovername vonden +/- 3.000 Joden een toevluchtsoord in Spanje. Voor de Burgeroorlog woonden er +/- 6.000 Joden in Spanje, maar tijdens de Burgeroorlog vertrokken de meesten weer en na de oorlog werden alle Joodse organisaties opgeheven.

- Na de Duitse inval in Frankrijk zijn duizenden Joden Spanje binnengekomen, ondanks de strikte immigratieregels. Het was echter niet de bedoeling dat ze in Spanje verbleven: wanneer ze geen visum hadden of de boot misten, werden ze vastgezet in het Miranda de Ebro concentratiekamp of teruggestuurd naar Frankrijk. Gedurende de eerste helft van de oorlog kregen 20 tot 30.000 Joden toestemming door Spanje te reizen.

- Daarna steeg het aantal illegale grensoverschrijdingen. Veel Joodse vluchtelingen werden opgepakt en gevangen gezet. Eigenlijk was Spanje van plan ze terug te sturen naar waar ze vandaan kwamen, maar na druk van de geallieerden besloot het land in april dat het Joden zou toestaan het land binnen te komen, zolang ze maar zo gauw mogelijk weer vertrokken. Tussen de zomer van 1942 en de herfst van 1944 vluchtten 7.500 Joden naar Spanje en kregen er tijdelijk onderdak.

- 4.000 Joden met de Spaanse nationaliteit leefden in door Duitsland bezet gebied. Hun Spaanse nationaliteit vormde aanvankelijk nog bescherming. In januari 1943 kreeg Spanje van Duitsland twee maanden de gelegenheid om alle Joodse onderdanen terug te halen, maar Spanje was erg selectief met wie een visum kreeg en redde zo slechts 800 Spaanse Joden. In Hongarije werden in 1944 door de Italiaanse diplomaat Giogio Perlasca uit naam van de Spaanse ambassade Joden gered.

Volgens mij zijn dit concessies aan de westelijke geallieerden die hij juist deed om neutraal te kunnen blijven, die hij kon doen omdat zijn regime niet antisemitisch was en die hij kon blijven doen zolang hij Hitler op andere manieren wel steunde. Zolang daar maar tegenover stond dat de gevluchtte Joden niet in Spanje bleven maar op doorreis waren. Vrij helder eigenlijk.

Ik dacht dat jij juist aangaf dat je dolgraag bot en zonder nuance en voorkennis inbracht wat in je opkomt?

Bij een v/d films gaat het over een individuele geestelijke die steun krijgt van het vaticaan, bij de ander gaat het om iemand die in naam van het Vaticaan handelt en het Vaticaan komt ook vaak aan woord. Paus komt er ook een paar keer in voor.

Maar het blijven speelfilms... Kijk je naar de "Amen" van Costa-Gavras dan krijg je een heel ander beeld. Overigens ook een film die slechts in hoofdlijnen overeenstemt met de werkelijkheid.

Het blijft een film. Overigens is dan ook "Amen" (vrije verfilming van "Der Stellvertreter") een aanrader voor een veel negatievere blik op de houding van het Vaticaan: http://www.imdb.com/title/tt0280653/ Ik weet niet of "wo2-freak" die al heeft?

We mogen concluderen dat Franco zijn land handig door de
tweede wereldoorlog loodste.
Misschien is "liet glibberen" wel meer op zijn plaats.

@ Kevin bedankt voor de uitleg over Roemenië & Bulgarije.

Nee, die had ik. Op de een of andere manier geruild in de hoop ik de dvd toch ergens terug zou zien en kopen, alleen sinds dien (3 jaren) nergens meer gezien. Ik kan mij de film maar moeilijk herinneren, maar ging het niet over de ontwikkeling van Zyklon B gas door Eichmann?

Nee, die film (en het toneelstuk van Hochhuth waarop de film gebaseerd is nog meer) gaan voornamelijk over de negatieve rol van de Katholieke kerk (met name de Paus).