Daar ben ik het met je eens, prettige avond verder.
Er zijn deze week veel films en documentaires oop de televisie t.g.v. de ontdekking van het concentratiekamp van Auschwitz-Birkenau, die ik wil zien.

Vandaag heeft president Jacques Chirac de Muur met de namen van 76.000 Franse Joodse slachtoffers van het Memorial van de Shoah in het Marais bezocht.

Hij heeft geschiedenisleraren gevraagd om op school speciale de aandacht van de leerlingen aan de vervolging van de Joden te geven opdat de hudige generatie weet wat er met hun gebeurd is.

Ik gebruik expres het woord ontdekking, in plaats van bevrijding.

Op het moment dat de eerste Soviet troepen het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau ontdekten, op 27 januari 1945, hadden de SS al 56.000 gedeporteerden te voet ontvoerd naar Bergen-Belsen en Oranienburg-Sachsenhausen, op de zogenaamde "Marche van de dood." Er was niets meer te bevrijden.

Auschwitz overlevende, Madame Simone Veil, voormalig voorzitster van het Europees Parlement, gebruikte ook liever het woord "ontdekking", in plaats van "bevrijding." (Paris-Match 13 januari 2005).

De Russen vonden slechts ongeveer 7.000 gevangenen, zieke- of stervende mensen, die ze niet mee konden nemen.

Bron : l'Express n°.2794 - 17-23 januari 2005.

Voor vanavond sluit ik.

Frieda Menco vertelt over het leven in Auschwitz
'Wie één mens redt, redt de hele wereld'
door Ilvy Njiokiktjien

AMSTERDAM - ,,Het was het laatste transport naar Auschwitz, mijn vader, moeder en ik zaten erbij. De Duitsers vervoerden ons in een veewagen en zo werden we ook behandeld. Omdat we joods waren telden we toch niet mee, 'joden zijn geen mensen'. Er was geen eten, drinken, sanitair, warmte of privacy, de reis was een hel. Af en toe stopte de trein, het was pikdonker, we probeerden door de spleten te kijken om te zien waar we waren. Na dagen minderde de trein vaart, we waren aangekomen in het kamp. Duitsers schreeuwden van alle kanten dat we de trein moesten verlaten. Degenen die te zwak waren om te lopen, werden de trein uit geslagen.

We moesten ons in vier rijen opstellen, mannen en vrouwen apart. Twee rijen gingen rechtstreeks de gaskamers in. Mijn moeder en ik stonden samen in de rij, mijn vader stond bij de mannen. We zwaaiden nog naar elkaar. We werden allemaal naar een grote hal gebracht waar we ons, voor de ogen van de bewakers, moesten uitkleden. Al het haar op ons lijf werd geschoren en onze kleding namen de Duitsers in. We kregen een nummer, niet op een papiertje, maar voor eeuwig getatoeëerd op onze arm. We werden letterlijk weggecijferd. Daarna moesten de vrouwen douchen. Eenmaal gewassen bleken er geen handdoeken te zijn. Wel kregen we kampkleding toegegooid, voor mij een jurkje en twee linkerschoenen. Het vroor.

Vanaf dag één in Auschwitz werd er verwacht dat we hard werkten. Omdat ik jong was en in de ogen van de Duitsers sterk, moest ik dagelijks stenen verslepen. Van hot naar her, maar voor mijn gevoel helemaal nergens heen. Bovendien moest ik met de andere vrouwen urenlang op appèl verschijnen. Stilstaan was de bedoeling, maar met weinig voedsel in onze buik, drong de kou al snel door tot ons zwaar vermagerde lichaam.

Door voedseltekort en het harde werken werd ik ziek en belandde in de ziekenboeg. Hier ontmoette ik Anne Frank en haar oudere zus Margot. Samen deelden wij de stukjes brood die onze moeders stiekem naar ons brachten. Maar al snel mochten zij weg, maar ik was te zwak en moest blijven. Gelukkig kwam mijn moeder na een paar dagen ook naar de ziekenboeg. Ze speelde dat ze ziek was, om zo bij mij te kunnen zijn. Mijn moeders liefde heeft mij al die tijd op de been gehouden. Bij de bekende joodse uitdrukking: 'Wie één mens redt, redt de hele wereld', denk ik aan haar, mijn redding.

Op 18 januari 1945 kwamen 's ochtends de Duitsers schreeuwend binnen "Jeder auf Marsch!" Iedereen moest het kamp verlaten, degenen die weigerden of gewoonweg niet konden, werden bedreigd met doodschieten. De geallieerden waren onderweg en de Duitsers wilden ons, het 'bewijsmateriaal' van hun gruweldaden, zo snel mogelijk uit het kamp hebben. Lopen lukte mij niet meer, zo ziek was ik, uitgemergeld en eigenlijk stervende. Ik wilde wel weg, maar kon simpelweg niet. Mijn moeder wilde mij niet alleen achterlaten, ze bleef. Ze haalde van buiten oude lappen en deze bond ze om mijn voeten. Doodziek en vel over been liep ik aan haar zijde naar buiten. Daar deelden de Duitsers voor iedereen één stuk brood uit voor onderweg. "Wacht jij maar hier Frieda, dan haal ik een stukje voor ons", zei mijn moeder. Op het moment dat ze terugkwam kon ze mij niet meer vinden. Ik was flauwgevallen. Mensen liepen over mij heen alsof ik een stuk oud vuil was. Uiteindelijk vond mijn moeder me en sleepte mijn vermagerde lichaam, van nog maar 35 kilo, weer terug de barak in. De zogenoemde dodenmars uit het kamp, richting het westen, was begonnen, maar wij zaten er niet bij. De mars heeft uiteindelijk maanden geduurd, vele gevangenen gingen dood onderweg. Wij bleven achter, met één koolrabi om te eten en sneeuw die we smolten om te drinken. Negen dagen later, op 27 januari, kwam eindelijk onze redding. Een lange man, in het wit gekleed, kwam onze barak binnen met een kaars in zijn hand. Een soldaat van het Rode Leger, de Russen hadden het kamp bereikt! Ik weet nog maar weinig van die dag, voelde me zo zwak dat alles langs me heen ging. Toch drong het tot me door dat er nu eindelijk iemand was, die ons kwam verlossen van dit verschrikkelijke lijden. Vier maanden lang hebben de Russen voor ons gezorgd, met ontzettend veel liefde. Jammer was dat we hun taal niet konden verstaan. Hierdoor was het moeilijk de soldaten uit te leggen hoe we ons voelden. De opluchting was daarom groot toen we te horen kregen dat we terug konden naar Nederland. Per trein en vliegtuig, een ontzettend lange reis, via Pilzen in Tsjechië en het Belgische Brussel.

In Pilzen gebeurde iets dat voor mij nog steeds erg speciaal is. Tijdens mijn verblijf in Auschwitz kreeg ik roodvonk. Ik was mager en doodziek, maar de roodvonk gaf mij een gezond kleurtje. Tijdens het stenen sjouwen ontmoette ik een man die mij er blijkbaar leuk en goed uit vond zien. Hij gaf mij een zakmes cadeau, dit heb ik altijd voor iedereen verstopt gehouden en ik heb het al die tijd zorgvuldig bewaard. Totdat ik in juni 1954 bij Praag in de trein zat, hier werden we door de Russen overgedragen aan de geallieerden. Toen de trein schokte, liet ik mijn kostbare bezit per ongeluk vakken. Het tuimelde precies in een spleet tussen het raam en de deur. Ik was het kwijt, het mes dat ik in het kamp zo gekoesterd had. Maar in plaats van verdriet overheerste het overwinningsgevoel. Ik dacht alleen maar, het mes is blijkbaar niet meer nodig want alles komt nu goed. De reis zette zich voort maar leek eeuwig te duren. Nederland kwam langzaam dichterbij. In Auschwitz dagdroomde ik dagelijks over Nederland, het land waar alles veilig leek. Maar terug in Nederland viel het ontzettend tegen. Nederlanders waren kil, ze wilden niet horen over de kampen, de gaskamers en alle doden. Ze leefden in een droomwereld en heel veel mensen doen dat nog. Mijn moeder en ik moesten een nieuw leven opbouwen. We hadden geen huis en we hoorden dat mijn vader op 9 mei, dus na de oorlog, is overleden. Wat er met hem is gebeurd weet niemand en dat is erg frustrerend. Toch moesten we verder, de wereld draait nu eenmaal gewoon door. Maar Auschwitz heeft mij nooit verlaten. Het is een deel van me, het is wie ik ben. Het heeft mijn hele leven bepaald."


Verschenen in SP!TS op dinsdag 25 januari 2005.