Dat de geallieerden op de hoogte waren van de holocaust is bewezen. Jan Karski heeft daarin inderdaad een belangrijke rol gespeeld, maar er waren meer bronnen zoals bijvoorbeeld de Auschwitz-Protocollen, samengesteld door een viertal onstnapte gevangenen uit Auschwitz die uitvoerig het vernietigingsproces in Auschwitz-Birkenau beschreven.
De holocaust is tijdens de oorlogsjaren regelmatig onderwerp van politieke discussie geweest in geallieerde kringen. Hieronder een tweetal interessante citaten. Dit zijn slechts twee voorbeeldjes, want er zijn er meer met een soortgelijke boodschap.
Eleanor Rathbone, onafhankelijk afgevaardigde Britse Lagerhuis, op 14 december 1943:
Citaat:
Hadden wij in de jaren voor de oorlog geen beperkingen iopgelegd aan de migratie naar Palestina (…), dan hadden tienduizenden mannen, vrouwen en kinderen die nu in bloedige graven liggen, al lang bij hun vrienden en familie in Palestina kunnen zijn.
Winston Churchill op 11 juli 1944 tegen Anthony Eden:
Citaat:
Zonder twijfel hebben we hier te doen met de waarschijnlijk ergste en afschuwelijkste misdaad die in de gehele wereldgeschiedenis ooit begaan is; begaan onder gebruikmaking van een wetenschappelijk apparaat, door op papier beschaafde mensen, in naam van een grote natie en één van de leidende volkeren van Europa.
Gaandeweg kreeg men een steeds uitgebreider en betrouwbaarder beeld van datgene wat er plaatsvond. Ik denk echter dat dit vooral op regeringsniveau besproken werd en dat dit de gewone burgers niet bereikte. Niet omdat ze niet geïnformeerd werden, maar vooral omdat ze het zich aan de hand van krantenberichten gewoon niet konden voorstellen of omdat ze geen tijd of motivatie hadden om hierbij stil te staan. Een interessant citaat, wat ook aansluit bij de mening van Bigshot:
Arthur Koestler, schrijver en journalist, in januari 1944 in New York Times Magazine:
Citaat:
…Drie jaar lang houd ik al voordrachten voor de troepen. (…) Ze geloven niet in de concentratiekampen…; je kunt ze een uur lang overtuigen; dan zijn ze geschokt en treedt hun geestelijke zelfverdedigingsmechanisme in werking en na een week halen ze weer ongeloof hun schouders op, als een reflex die tijdelijk verminderd is geweest door een schok.
Pas toen de westerlijke geallieerden de concentratiekampen in Duitsland bevrijdden kreeg men enig besef van de holocaust. Wat ze aantroffen had echter slechts deels betrekking op de holocaust, want de vernietigingskampen werden door de Sovjets bevrijd. De gruwelijke taferelen die men aantrof, waren voor gewone soldaten echter het allereerste bewijs van massamoord. De foto's en filmbeelden maakten het mogelijk dat ook het thuisfront hiermee geconfronteerd werd. Beelden (film, video of door je eigen ogen) zeggen altijd veel meer dan dat woorden kunnen doen.
De Amerikanen - en vermoedelijk ook de Britten - zagen hierin de reden waarom ze vochten, maar deze bewering was meer propaganda dan de waarheid. Het bevrijden van concentratiekampen of het stopzetten van de holocaust is nooit een doelstelling geweest van de geallieerden. Kampen werden gaandeweg men optrok binnen vijandelijk gebied bevrijd, maar de hoofddoelstelling bleef het winnen van de oorlog. Het is bijvoorbeeld meerdere malen voorgesteld om de crematoria in Auschwitz en de spoorwegen in Polen te bombarderen. Hier is het nooit van gekomen, vermoedelijk vooral omdat dit geen militaire prioriteit had.
De houding van de Sovjets ten opzichte van de holocaust is overigens een ander verhaal. Hun propaganda-apparaat slaagde er meerdere malen in om de moord op joden te veranderen in de moord op Sovjet-burgers. Dit had tenslotte meer impact op de Sovjet-bevolking en de Sovjet-troepen.
Wat de geallieerden naar mijn mening hadden moeten doen? Geen idee eigenlijk. Het winnen van de oorlog betekende uiteindelijk ook het maken van een einde aan de massamoord en in die zin hebben ze voldoende gedaan. Ik vraag me af in hoeverre het bombarderen van Auschwitz bijvoorbeeld effectief was geweest.
Eigenlijk had men voor het aanbreken van de oorlog meer moeten ondernemen: men had bijvoorbeeld meer joodse vluchtelingen uit Duitsland op kunnen nemen. Het laatste citaat dat ik geef ik tekenend:
Gerhart Riegner hoofdmedewerker van het Joods Wereldcongres, deelnemer aan de conferentie in Evian
Citaat:
Het enige land dat aanbood om joden toe te laten was de Dominicaanse Republiek. Die wou 5.000 joden hebben om ze om te scholen tot boer.
Maar ik denk dat men voor de oorlog niet had kunnen vermoeden dat het sterke antisemitistische regeringsbeleid om zou slaan in een georganiseerde massamoord.
(Citaten heb ik overgenomen uit Hitlers Holocaust door Guido Knopp)