Kreta: invasie, evacuatie en occupatieKreta was, na de val van het vasteland van Griekenland, ‘bezet’ door Geallieerde troepen (Britten, Nieuw-Zeelanders en Australiërs).
De geallieerden gebruikten Kreta als een marinebasis en was het een gunstige ligging om olieraffinaderijen in Roemenië te bombarderen.
De Duitsers wisten dat dit eiland van strategisch belang was, mochten Kreta (en later Malta) vallen, dan zouden de Geallieerden schaakmat staan in de Middelandse Zee.
Op 20 mei 1941 gingen de Duitsers over tot de aanval.
Ze beschikten toen over zo’n 22.750 troepen waarvan er tienduizend Fallschirmjägers waren.
De aanval startte rond 8 uur in de ochtend met luchtlandingen nabij Maleme en Chania.
Zoals bij de meeste luchtlandingen, landen troepen op de verkeerde plaats.
8 uur later landden er opnieuw luchtlandingstroepen, dit keer nabij Rethimnon en Iraklion.
Op de eerste dag was geen enkel doele door de Duitsers bereikt.
Het vliegveld van Maleme was nog steeds in geallieerde handen en de Duitsers wisten dat een vliegveld veroveren van cruciaal belang was.
Op de tweede dag, na zware gevechten nabij heuvel 107 in Maleme, viel het vliegveld in Duitse handen.
Er volgde een landing vanuit zee en lande er Junkers transportvliegtuigen met zo’n 14000 troepen van de 5de Bergdivisie.
Op 22 mei, volgde een geallieerde tegenaanval van de 22ste Nieuw-Zeelands Bataljon (die heuvel 107 in handen had) nabij Maleme.
De dagen later werden beslissend voor de Duitsers, op 1 juni was de slag om Kreta voorbij nadat de geallieerden richting Noord-Afrika evacueerden.
Operatie Mercury was geslaagd, maar de Duitsers moesten hiervoor een zware tol voor geven.
Ongeveer 6500 Duitsers zouden hier het leven lieten.
Daarom besloten de Duitsers om geen luchtlandingstroepen in te zetten.
Een beslissing die misschien wel de loop van de geschiedenis kon verandert hebben.
Maar de Duitsers moesten ook vele verzetsdaden verduren te krijgen.
Vele dorpjes hadden te maken met represailles totdat het Duits leger in 1945 het eiland verlaat.
Voorheen (Venetiaanse en Ottomaanse heerschappij) en na (Griekse burgeroorlog, Irak en Libië) de Tweede Wereldoorlog was het eiland van militair belang.
Zo hoorde je wel dagelijks straaljagers die naar Libië gingen zowel overdag als ’s nachts.
De laatste dagen van de reis natuurlijk meer door de Slag om Tripoli.
Maleme/ΜάλεμεMaleme was een belangrijke plaats voor de Duitsers, als ze deze veroveren, had men het vliegveld in handen en kon men de troepen bevoorraden.
In Maleme staat een monument ter nagedachtenis van de 30 en de 33 Squadron van de Royal Air Force die gestationeerd was in Maleme. Op de plaats waar nu een militair domein is, stonden de gebouwen die Royal Air Force gebruikten.
Beide squadrons vochten in Noord-Afrika tegen het Afrikakorps van Rommel.
Op het zwaarbevochten vliegveld van Maleme staat momenteel en monument ter nagedachtenis van de Griekse luchtmacht die streed gedurende de Slag om Kreta.
Op het vliegveld staan momenteel 2 luchtafweerkanonnen en enkele na-oorlogse straaljages.
Hierna gingen we verder naar de Duitse begraafplaats waar nu zo’n 4456 graven. Er zijn nog steeds soldaten die men nog niet gevonden hebben. De begraafplaats bevindt zich op de zwaar bevochte ‘Heuvel 107’. Om stil van te worden.
Op heuvel 107, wat verwijderd van de begraafplaats, staat er een herdenkingskruis voor de gesneuvelden op heuvel 107. Er staat ook een orthodox kapelletje nabij het kruis.
Nabij de kapel en het kruis bevindt zich een geallieerde bunker die gebruikt werd door de Nieuw-Zeelanders gedurende de slag om Maleme’s vliegveld.
Er bevindt zich alsook, aan de ingang van de begraafplaats, een café die genaamd is naar ‘107’. Hier staat oa. een Bofor 42mm gun en een collectie opgravingen.
Tavronitis/ΤαυρονίτηςVan de brug nabij Maleme werd altijd gedacht dat die in Maleme ligt, maar ligt net in Tavronitis. Om deze brug werd zwaar gevochten, de Duitsers kwamen vanuit het binnenland richting de zee om zo het vliegveld te veroveren. Er was een hevige strijd tussen Duitse parachutisten en het 22ste Battalion Nieuw-Zeelanders. Nabij de brug staat er een bunker en 2 mijnen en 2 torpedo’s. Nog steeds draagt de brug littekens van de slag.
In Tavronitis staat ook een monument voor de door Duitsers geëxecuteerde burgers op 3 juli 1941.
Op het strand wat verder richting het oosten, staan (waarschijnlijk) enkele strandhindernissen.
Kontomari/ΚοντομαρίOp 2 juni 1941 veranderde het dorp Kontomari tot een hel. Duitsers dreven verschillende mannen naar de olijfgaarden en schoten daar zonder enige vorm van medelijden de mannen dood. Het dorpje werd daarna vernietigd door de Duitsers. Op het monument staan momenteel 23 namen, maar het slachtofferaantal was zeker en vast hoger. Het monument werd in 1999 opgericht.
Kakopetros/ΚακόπετροςIn Kakopetros staat een monument voor de gesneuvelden gedurende de Tweede Wereldoorlog. Op 23 mei 1941 streden Duitse troepen tegen de Geallieerden nabij Kakopetros, natuurlijk vielen er burgerslachtoffers. Het dorp werd grotendeels vernietigd. In 1944 sloeg de hel toe, op 28 augustus werden burgers doodgeschoten door Duitsers. Een 2de Oradour leek in de maak te zijn.
Ook staat er wat hoger gelegen een monument voor de opgehangen verzetstrijder Nikolaos Ios.
Floria/ ΦλώριαWe pauzeerden even in het klein dorpje Floria. Toen ik het bord met ‘Martyred Village of Floria’ zag staan, wist ik al wat hier gebeurd is. Op 23 mei zouden hier troepen van de 5de Bergtroepen slag geleverd hebben. Hierbij zouden enkele burgers om het leven zijn gekomen.
Wat uniek is, is dat er namelijk een Duits monument staat. Dit ter nagedachtenis van gesneuvelde soldaten van de 5de Bergtroepen. Dit is waarschijnlijk één van de weinige Duitse monumenten buiten Duitsland. Een zeer mooi eerbetoon.
Sklavapoula/ ΣκλαβοπούλαNiet alle geallieerden werden geëvacueerd uit Kreta. Sommigen gaven zich over of sommigen doken onder bij de locale bevolking. Gedurende de bezetting konden geallieerde soldaten Kreta nog ontvluchten. Van degene die over bleven, gingen een groot deel meevechten met het verzet. Onder andere in Sklavapoula doken er geallieerde soldaten onder. Er is momenteel een monument ter nagedachtenis van de burgers die hun leven hebben geriskeerd hebben voor het onderbrengen van geallieerde soldaten.
Sfakia/ ΣφακιάVanuit Sfakia werden zo’n 2600 militairen geëvacueerd richting Noord-Afrika op 31 mei 1941. Nadien werd de stad door de Duitsers gebombardeerd. Momenteel staat er een monument.
Komitades/ ΚομιτάδεςIn het dorp Komitades staan naast een café achtergelaten oorlogsmateriaal van de geallieerden waaronder helmen en dergelijke. Er zit ook een Duits machinegeweer tussen.
Imbros/ ΊμβροςIn Impros staat een monument ter nagedachtenis van de slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog. Alsook een monument van Nikolaos Psarros die tijdens de Slag om Kreta tegen de Duitsers vocht en later bij het verzet ging. En er staat ook een monument van Anastasios Chobitis die gedurende de Tweede Wereldoorlog bij het verzet zat en na de bevrijding werd hij Gouverneur Generaal van Kreta.
Askyfou/ ΑσκύφουIn Askyfou staat er een Bofor 40mm AA-gun. Er zou ook een oorlogsmuseum zijn in Askyfou maar hebben vanwege tijdsgebrek jammer genoeg niet kunnen doen.
Vryses/ ΒρύσεςIn Vryses staat er een monument ter nagedachtenis van Andresa M. Polentas die gedurende de Tweede Wereldoorlog advocaat was in het dorp Vryses. Hij was echter betrokken bij het verzet en werd op 22 december 1942 geëxecuteerd door de Duitsers.
Kissamos/ ΚίσσαμοςIn Kissamos bevinden zich 2 monumenten waaronder één voor alle gesneuvelden en een voor de gesneuvelden van de eerste dag van de Slag om Kreta, 20 mei 1941.
Zo dit is het einde van mijn reisverslag.
Ik heb een hele lijst van wat ik nog niet gezien heb; Suda Bay War Cemetery, Oorlogsmuseum te Chania en Askyfou, Geallieerd monument Galatas, Grieks monument nabij Kolymbari,…
Maar ik zal zeker en vast nog eens Kreta bezoeken!
Groeten
Jente
